Krajenka

Stan obecny

Urząd Gminy i Miasta Krajenka

Historia

Dwór z I poł. XIX w. Od 1839 roku własność Fryderyka Wilhelma III, następnie w posiadaniu Hohenzollernów do 1928 roku.

W II połowie XVIII w. Sułkowscy na zachód od zamku, nieopodal istniejącego tam od dawna folwarku zapewne poczynili pewne starania do uporządkowania otoczenia istniejącego tam dworu, które dało początek późniejszego założenia parkowo- pałacowego. Dopiero jednak w latach 1825 r. na fundamentach pierwszej rezydencji wzniesiono późno klasycystyczny pałac. Pomimo, że obiekt ten wznieśli przedstawiciele rodzin berlińskich bankierów: Wulffa, Meyera i Liepmannsohna, którzy władali wówczas Krajenką. To miejscowa ludność nadal nazywała go pałacem Sułkowskich.

Od 2003 r. w pałacu mieściło się Gimnazjum im. dr. Władysława Brzezińskiego, które później zostało przeniesione na ul. Polańskiego.
Od 2016 w budynku znajduje się siedziba Urzędu Gminy i Miasta Krajenka.

Opis

Pałac jest budowlą wolnostojącą,wzniesioną w stylu klasycystycznym wzniesioną z cegły palonej na rzucie prostokąta. Z pseudoryzalitem pośrodku elewacji głównej i ryzalitem pośrodku elewacji ogrodowej. Część środkowa jest dwu i półtraktową, z półowalną sienią i takim, chociaż szerszym salonem na osi. Korytarz usytuowany jest w środkowym półtrakcie. Natomiast węzeł komunikacyjny po lewej stronie jest dostępny z korytarza. Starsza, wcześniejsza część środkowa pałacu jest podpiwniczona. Ponadto ma jedną kondygnację naziemną i poddasze z dwoma poziomami użytkowymi. Jest ona nakryta dachem dwuspadowym o kącie nachylenia połaci ok. 45 stopni. Osie dłuższych elewacji są zaakcentowane ryzalitami portyków zwieńczonych trójkątnymi przyczółkami nieco wyższymi od korpusu. Ryzalit ogrodowy jest wydatniejszy od pseudoryzalitu elewacji frontowej. Do krótszych boków pierwotnego budynku z obu stron dostawione są węższe przybudówki parterowe i nie podpiwniczone, nakryte dachami płaskimi.

Elewacje pałacu są otynkowane. Elewacja wschodnia, frontowa ma łącznie 21 osi, w tym 15 osiowa część starsza w której 3 osie przypadają na centralny portyk w typie jońskim utworzony przez niewielki pseudoryzalit nakryty dwuspadowym daszkiem tworzącym przyczółek. W polu przyczółka okulus. Portyk ów jest wgłębny. Jego środkową oś zajmują drzwi główne natomiast,w osiach bocznych są wąskie okna. Nad otworami płyciny w kształcie leżącego prostokąta. Pośrodku zachodniej elewacji ogrodowej ryzalit z czterema korynckimi, smukłymi kolumnami i szerokimi między kolumnami. Nad nimi architraw od góry zakończony profilowaną wysuniętą listwą i gładki fryz. W polu tympanonu dekoracja sztukatorska: pośrodku konsolka podpierająca palmetę z której rozchodzi się wić akantowa oraz kwiaty lotosu. Ściana w głębi portyku rozczłonkowana toskańskimi pilastrami, występującymi przed filary międzyokienne. Na suficie portyku kasetony obwiedzione kimationem. Pośrodku kasetonów plastyczne rozety. Elewacja zachodnia jest 13-to osiowa. Okna w obu elewacjach umieszczone są we wnętrzach z uskokami.

Schody zewnętrzne wschodnie wachlarzowe,dwubiegowe, lustrzane z murowanymi policzkami pierwotnie obłożone płytami piaskowcowymi. Natomiast schody zewnętrzne zachodnie są betonowe trójstronne.

Wnętrze: z półowalnego westybulu przechodzi się wprost do półowalnego salonu, który jest największym pomieszczeniem pałacu. Oba wnętrza są wyższe od pozostałych. W pókolistej części ścian salonu, w konchowych wnękach stały niegdyś zapewne okrągłe piece kaflowe. W narożniku północno-zachodnim starszej części pałacu znajduje się salonik okrągły z konchowymi wnękami na osiach przekątnych i otworami na osiach głównych wnętrza. Natomiast w sali usytuowanej w południowo-wschodnim narożniku starego pałacu, w ścianie północnej znajduje się zamurowany obecnie kominek. W północnej części starego pałacu zachowało się małe, niskie i sklepione odcinkowo pomieszczenie dostępne poprzez niskie, żelazne drzwiczki, które zapewne pełniło kiedyś funkcje skarbca. W latach 1946-1999 pałac był siedzibą szkół młynarskich i przemysłu spożywczego.

Park

Przy pałacu powstał niewielki park krajobrazowy, który w 1846 r. posiadał powierzchnię 13 mórg i zajmował powierzchnię usytuowaną pomiędzy dzisiejszymi ulicami Młyńską na wschodzie i Szkolną na północy.

Inne

Źródła:
www.krajenka.pl
www.asta24.pl