Sokołowo

Stan obecny

Własność prywatna lub J.S.T.
Sokołowo nr 14

Historia

Dwór z XIX w.
Od najdawniejszych czasów wieś należała do zakonu cystersów z Lądu. Wspomina ją Jan Łaski w swojej Liber Beneficiorum (pocz. XVI w.). Pomiędzy 1580 a 1620 rokiem we wsi były 3 łany osiadłe i 1 zagrodnik. W zapiskach grodzkich i ziemskich nie ma zbyt wielu informacji z okresu kilku wieków, kiedy to wieś pozostawała w dzierżawie. Jedna z niewielu zapisek pochodzi z 1642 r., kiedy to ks. Jan Madaleński, sufragan gnieźnieński, opat z Lądu, kwitował z dzierżawy Sokołowa Jerzego Kosmowskiego ożenionego z Anną Potocką. Po III rozbiorze Polski Sokołowo zabrał rząd pruski i wcielił je do domeny w Skorzęcinie. Początkowo wieś znajdowała się w rękach niemieckich. W 2. poł. XIX w. na skutek małżeństwa z Karoliną Cunow właścicielem został Stanisław Moszczeński h. Nałęcz (1834-1881). Mieli oni córkę Marię Stanisławę Zofię (1867-1923) oraz syna (?) Michała. Dziedzic zmarł 4 kwietnia 1881 r. i pochowany został w Ostrowitem. W 1885 r. na Sokołowo składał się folwark o pow. 168,85 ha oraz wieś z 389 ha. Było tu 19 domów i 167 m-ców wyznania katolickiego. Wdowa po Stanisławie osiadła w innym majątku Moszczeńskich - Nadziejewie, gdzie zmarła 10 lutego 1913 r. i pochowana została w Mądrem. Dziedzicem Sokołowa "w międzyczasie" był Michał Moszczeński. W 1890 r. córka Stanisława, Zofia Moszczeńska sprzedała 253-hektarowe dobra Skorzęcin niejakiej E. Boy z Dzięcina, za kwotę 145 tys. marek. Na pocz. XX w. dobra zostały oddzielone od Skorzęcina i rozparcelowane. Folwark w Sokołowie jest mylnie wiązany z Teodorem P. Koehlerem, który był zarządcą majątku Sokołowo wchodzącego w obręb majętności Września - Zamek. Na temat właścicieli opisywanego Sokołowa w okresie międzywojennym niestety nie ma danych w żadnej z dostępnych ksiąg adresowych. Ani słowa o Sokołowie nie znajdujemy też w oficjalnym Serwisie Informacyjnym Gminy Witkowo. Po wojnie na miejscu dawnego folwarku nie powstał PGR, zapewne resztówka wróciła w ręce prywatne, zaś dwór stał się domem mieszkalnym.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Mapy okolic Skorzęcina z serwisu Mapster: 39-26_A_Skorzecin_Bodenschaetzungskarte_A_1942, lub
P39-S26-A_SKORZECIN_1934
Geoportal.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony na planie prostokąta, w dłuższej osi zbliżonej do N-S, fasadą zwrócony na zachód. Dwór składa się z dwóch brył, niższej północnej nakrytej dachem płaskim i wyższej południowej nakrytej dachem dwuspadowym. W obu elewacjach korpusu część środkową akcentują trójkątne wystawki.

Park

Park z XIX w. o pow. 0,7 ha. Pozostałości drzewostanu zajmują płd. część działki ewid. nr ...75/3 o pow. 1,5055 ha (Geoportal, 17.08.2017 r.). Górna, północna cześć tej działki stanowi prostokąt, obecnie pole uprawne, który wcześniej był fragmentem podwórza gospodarczego (zachodnia połowa pola) i parku - na poł. wschodniej. Reasumując: park rozciągał się dalej na północ, aż do łuku wiejskiej drogi i miał łącznie 1,42 ha obszaru. Tę płn., nieistniejącą część parku prawdopodobnie stanowił sad owocowy, a obecnie rośnie tam jeszcze w pobliżu kanału i niewielkiego stawu kilka, a może kilkanaście drzew.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011