Poznań - Głuszyna - Babki

Stan obecny

Nadleśnictwo Babki.

Historia

Dwór z 2 poł. XIX w.
Pierwsza wzmianka o Głuszynie pochodzi z 1331 r., z zapisków Jana Długosza z okazji najazdu Krzyżaków na Wielkopolskę. Przez stulecia należała ona kolejno do: Działyńskich - właścicieli Kórnika, następnie Dzieduszyckich. W czasach staropolskich Babki stanowiły odrębne dobra i należały do wojewody Mikołaja Przedpełkowica, a następnie do Mikołaja z Kobylina, który zamienił je w 1364 r. z Janem z Lutogniewa, biskupem poznańskim. Później prawdopodobnie stanowiły z Głuszyną wspólne dobra, stąd potoczna nazwa Głuszyna - Babki. W 1797 r. w Głuszynie urodził się Paweł Edmund Strzelecki, polski podróżnik i odkrywca. W 1885 r. we wsi było 21 domów i 233 m-ców wyznania katolickiego. Znajdował się tu kościół filialny poznańskiej Fary, czyli parafii św. Marii Magdaleny. Połączenia tego dokonał biskup poznański Krzysztof Szembek w 1720 r., wcześniej Głuszyna stanowiła samodzielną parafię. W XVIII w. była sołectwem, które należało do kolegium jezuickiego w Poznaniu. W XIX w. Głuszynie powstało dominium, które miało 5095 mórg powierzchni, w tym aż 2480 m. lasów. W części tej oprócz dworu i zabudowy dworskiej znajdowało się 6 domów z 83 m-cami. Właścicielami tych dóbr nadal byli Dzieduszyccy. Babki stanowiły wieś z 21 domami i 153 m-cami oraz dominium o pow. 800 mórg. Do dominium należały 3 domy z 64 mieszkańcami. W 1926 r. wieś Głuszyna posiadała trzy folwarki: największe, 918-hektarowe gospodarstwo należało do Adama ks. Czartoryskiego z Pełkinii (1906-1998), średnie o pow. 128 ha leżało na obszarze gminnym i należało do Tadeusza Jaruszewskiego z Poznania. Trzecie o pow. 100 ha należało do Kościoła Katolickiego a jego dzierżawcą był Antoni Unrug z Piotrowa. Niniejszy opis dotyczy budynku dworu w samych Babkach, które należały wówczas do brata ks. Adama - Piotra Czartoryskiego. Folwark Babki wchodził w skład dóbr razem z 3 innymi folwarkami i 7 rewirami leśnymi. Zarządcą 204-hektarowych Babek był Antoni Laskowski.
Książę Adam Michał Józef Czartoryski na Klewaniu i Żukowie h. Pogoń Litewska, ożeniony był z Jadwigą Teklą hr. Stadnicką ze Stadnik h. Drużyna (1913-2009). Mieli oni syna Jerzego (ur. w 1939 r.) oraz córki: Marię Krystynę (ur. w 1940 r.) zamężną za Władysława Marię Jana hr. Potockiego ze Złotego Potoka h. Pilawa, Izabelę (ur. w 1942 r.) zamężną za Jeana Caillot oraz Jadwigę (ur. w 1953 r.). Z kolei książę Piotr Czartoryski (1909-1993) ożenił się z Anną Marią hr. Zamoyską z Zamościa h. Jelita (1920-1983), z którą miał syna Krzysztofa Piotra (ur. w 1943 r.) oraz córki: Monikę Marię Jadwigę (ur. w 1941 r.) zamężną za Stuarta Nicholsona oraz Joannę Marię Jadwigę (ur. w 1949 r.) zamężną za Macieja Walentynowicza. Książę Krzysztof Piotr Czartoryski prawdopodobnie nie ożenił się i nie posiada męskich kontynuatorów swego rodu. Po wybuchu 2. wojny światowej Czartoryscy zmuszeni zostali do opuszczenia majątku zaledwie z kilkoma walizkami. Po zakończeniu wojny aż do 1970 r. Adam i Jadwiga mieszkali w Poznaniu. Adam Czartoryski przez wiele lat był pracownikiem naukowym Uniwersytetu Poznańskiego. Jego syn Jerzy jest kawalerem maltańskim, a córka Izabella damą maltańską. Jerzy Czartoryski ożenił się z Grażyną Marią Teresą Babińską, z którą ma córkę Izabelę Marię i 3 synów: Adama (ur. w 1973 r.), Aleksandra Jana Marię (ur. w 1975 r.) oraz Dominika (ur. w 1977 r.). Losów Krzysztofa Piotra Czartoryskiego nie znamy. Po wojnie dwór w Babkach został całkowicie przebudowany i w niczym nie przypomina oryginału. Wieś Głuszyna została włączona w obręb miasta Poznania w 1942 r. Do 1990 r. należała do dzielnicy Nowe Miasto, a od 1995 r. stanowi jednostkę pomocniczą miasta - Osiedle Głuszyna. Wieś Babki obecnie pozostaje poza obrębem administracyjnym miasta Poznania.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych woj. Poznańskiego, 1926
Marcin Libicki "Dwory i pałace wiejskie w Wielkopolsce", Poznań 1996
Serwis internetowy Culture.Pl, artykuł "Photo Classeur Adama i Jadwigi Czartoryskich"
Wielka Genealogia Minakowskiego
Wikipedia
Zdjęcie pochodzi ze strony internetowej Nadleśnictwa Babki.

Opis

Dawny dwór jest budynkiem parterowym. Wzniesiony na planie zbliżonym do litery "L", dłuższa część w osi S-W / N-E i krótsza (północna część budynku) N-W / S-E. Bryła jest dość urozmaicona, nakryta dachami dwuspadowymi z wystawkami zwieńczonymi trójkątnie. Można domniemać, że dłuższa część od strony płd.-zachodniej została dobudowana współcześnie. Na skutek przebudowy dwór został pozbawiony cech stylowych.

Park

Dawny dwór położony jest wśród lasów. Pozostałości parku (bądź też nowe nasadzenia) o pow. ok. 1 ha są wyraźnie widoczne na mapie satelitarnej (Geoportal) i wyróżniają się na tle lasów otaczających budynek.

Inne

Kościół w Głuszynie p.w. św. Jakuba Apostoła, XIII w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011