Podolin

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z k. XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z XII w. z bulli papieża Innocentego II z 1136 r. i wymienia osady będące własnością arcybiskupa gnieźnieńskiego. W prowincji żnińskiej została wymieniona wieś Podolin oraz kilku jej mieszkańców: "Item Potulino cum his: Svircs, Boranta, Curassec, Selistriy, Redec". W 1335 r. pomiędzy kapitułą gnieźnieńską a niejakim Kiełczem - synem Piotra z Niestronna, powstał dokument dotyczący zamiany Podolina na Niestronno. W zapiskach wieś znajdujemy także jako Potulino lub Podolino. Już w XIV w. był tu folwark oraz sołectwo, dające dziesięcinę plebanowi w Srebrnej Górze. Kmiecie płacili po groszu mesznego z łanu, a zagrodnicy po korcu owsa. W XV i XVI w. wieś stanowiła gniazdo rodowe Podolskich, oprócz nich należała częściowo do Krzywosądzkich i Smoszewskich. Ci Smoszewscy byli także dziedzicami Nadborowa w pow. kcyńskim. Swoje części posiadali także w Smoszewie, Srebrnej Górze i Paryżu (również w pow. kcyńskim). Na pocz. XVII w. dziedzicem był Jan Podolski, ożeniony z Zofią Młotkowską. Ta spadkobiercami wyznaczyła w 1620 r. swoich braci: Piotra i Jana. Do czasów nawały szwedzkiej przez wieś przewinęły się całe rzesze amatorów spadków, prolongat, sum procesowych i opraw. Tym sposobem przez zapiski przewinęli się Rzeszotarscy, Grabscy, Konarscy, Jakub Gałczyński (1624), Smoguleccy, Wyrzyscy, Hieronim Dąmbski który kupił część wsi ale nie zapłacił i wielu, wielu innych. Współdziedzicami na pewno przez cały ten czas byli Podolscy. Po Jakubie P. ok. 1630 r. odziedziczyła Małgorzata, zamężna za Sebastiana Krzywosędzkiego. Jakieś części Podolina miał też Maciej Pomianowski, który w 1648 r. wyruszył walczyć z kozakami Chmielnickiego. Nie wrócił już pozostawiając wdowę, Elżbietę Orzelską. Na wojnę ze Szwedami dziedzic Sędziwój Sławianowski wspólnie z Szetlewskim z Nadborowa wystawili jednego żołnierza. Niedługo później wśród współwłaścicieli Podolina pojawili się inni potomkowie wymienionych wcześniej rodów: Melchior Sławianowski, syn Sędziwoja (1674); Jan Gałczyński, syn Piotra (1683) oraz Stanisław Imielski, czy też Jemielski. Potomkiem tego ostatniego był Franciszek, ożeniony z Anną Skrzetuską. Po jego śmierci Anna wyszła za Franciszka Bojanowskiego h. Junosza. W 1759 r. zapisywała 3 tys. złp. ze swoich dóbr, karmelitom kcyńskim. Pod k. XVIII w. Podolin, Rusiec, Srebrna Góra, Stołężyn i Wapno były własnością Józefa Radzimińskiego, ostatniego wojewody gnieźnieńskiego. Później Podolin stał się własnością Prusaków, którzy wydzierżawiali dobra kolejnym posesorom: Cińskim, Koszkowskim, a nastepnie Wilkońskim. Od ok. poł. XIX w. wieś należała do Moszczeńskich h. Nałęcz. W 1885 r. wieś stanowiła domenę, a zarazem okręg dominalny wraz z cegielnią. Dobra posiadały 508,04 ha, w tym 372,38 ha ziemi uprawnej, 99,25 ha łąk, 20,22 ha pastwisk, 6,66 ha lasów, 8,39 ha nieużytków i 1,14 ha wód. Czysty dochód gruntowy wynosił 7031 marek. Gospodarstwo specjalizowało się w hodowli tryków. Cały okrąg miał 12 domów i 174 m-ców (137 katolików i 37 ewangelików), w tym cegielnia: 1 dom i 7 m-ców. Na pocz. XX w. dobra zostały zapewne rozparcelowane, a dwór z pozostałościami parku stanowił tzw. resztówkę. Po 2. wojnie światowej Podolin stał się typową wsią chłopską, a dwór domem mieszkalnym. Od przełomu XX / XXI w. budynek stoi opuszczony i popada w ruinę.
Źródła:
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Geoportal, Mapster:
http://www.amzpbig.com/maps/3070_Exin_1940_UMK_orig.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wybudowany na rzucie prostokąta w dłuższej osi N-S, fasadą skierowany na zachód. Budynek parterowy, nakryty dwuspadowym dachem z użytkowym poddaszem, z werandą i niską facjatką na osi, z zachowanym skromnym detalem architektonicznym.

Park

Pozostałości parku z XIX w. o pow. ok. 0,5 ha. Znaczna część dawnego założenia została wykarczowana i obecnie znajdują się tu ogródki działkowe i poletka uprawne. Resztki drzewostanu w wieku 100-120 lat rosną luźno, nie tworząc większych zgrupowań. Park wraz z dworem zajmował dz. ewid. nr ...67/5 o pow. 2,3699 ha. We wschodniej części parku grupka starych drzew otacza dawny śródparkowy staw. Ta część parku obecnie stanowi dz. nr ...65/2 o pow. 0,1872 ha. (Geoportal, 20.02.2017 r.)

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011