Długa Goślina

Stan obecny

Stan własności nieznany. Prawdopodobnie J.S.T.

Historia

Dwór z pocz. XIX / pocz. XX w.
Długa Goślina to wieś leżąca 7 km na północ od Murowanej Gośliny. Pod koniec średniowiecza była to wieś szlachecka. Pierwsza wzmianka o parafii p. w. świętej Otylii pochodzi z 1325 r. Pierwszymi znanymi dziedzicami byli Sędziwój, Jan i Wincenty (synowie Anny), którzy w 1422 r. toczyli spór z Wincentym - dziedzicem Wojnowa. Czwartym bratem był Pietrasz, który wraz z matką mieszkał w Brzeźnie. W 1446 r. ze wsi pisał się Sędziwój, który sprzedał swoją połowę D.G. Mikołajowi, Janowi i Maciejowi z Patrzonowa (?). Mniej więcej w tym czasie dziedzice zaczęli nazywać siebie Goślińskimi. W poł. XV w. Sędziwój Gośliński sprzedał swe prawa żydowi Szlomie z Poznania, zaś ten scedował je Piotrowi z Gaju, sędziemu poznańskiemu. W latach 1464-69 bracia z D.G. Jan i Maciej toczyli spór o 50 grzywien z Marcinem, Stanisławem i Maciej ze Studzieńca. Wśród współwłaścicieli wsi znalazł się w tym okresie Dobrogost Brzeziński, któremu swe prawa rezygnowała Anna, wdowa po Jakubie Potrzonowskim. Nie wiemy dokładnie, czy to nie ten sam Dobrogost, który nazywał się później Goślińskim (?). Siedział on we wsi co najmniej do 1509 r., kiedy to puścił na wyderkaf 1 łan osiadły oraz połowę jeziora "Wangrodno" Abrahamowi Wojnowskiemu. Po nim wzmiankowany jest Marcin G., który w 1515 r. wygnał ze wsi Annę G. - żonę Andrzeja Bieganowskiego.
Wśród kolejnych dziedziców wsi znaleźli się: Adam Popowski (1523), Jan Kierski (1524), Dobrogost i Kasper Dziewierzewscy, Andrzejowi Staruchowski i Maciej Wojnowski (1529). Staruchowski siedział tu jeszcze w 1551 r., gdy na połowie swych dóbr zapisywał po 450 złp. posagu i wiana żonie Katarzynie Niemieczkowskiej.
Mieli oni 5 synów: Krzysztofa, Andrzeja, Jana, Stanisława i Jakuba. Oprócz D.G. posiadali dobra Złotniki i Kołata. W 1576 r. Stanisław St. sprzedał połowę D.G. Janowi Zbyszewskiemu, piszącemu się z Łukowa. Ciż Zbyszewscy z kolei posiadali Łoskuń i Potrzonowo. Z czasem zajęli całą wieś D.G. W 1588 r. na skutek podziału dóbr pomiędzy braćmi, dziedzicem wsi został Wojciech Zbyszewski. W 1601 r. wziął on na wyderkaf 37 i pół grzywny od kanoników przy kościele kolegiackim świętego Mikołaja w Poznaniu i zapisał (tymże kanonikom) od tej sumy roczny czynsz w wys. 3 i pół grzywny. Jego żoną była Agnieszka Brodzińska; mieli córki: Magdalenę oraz Annę. Ta druga poszła do zakonu benedyktynek w Poznaniu, jednocześnie zrzekając się swojej części dóbr (w 1615) na rzecz matki. Nie jesteśmy pewni chronologii, ale Zbyszewski miał jeszcze jedną żonę (przed albo po Brodzińskiej). Z tej żony - Barbary Mielińskiej - pochodziła córka Dorota, zamężna za Andrzeja Sobockiego. W 1621 r. sprzedała ona część wsi Walentemu Janowi Sokołowskiemu - mężowi jej przyrodniej siostry Magdaleny. W tym samym roku Sokołowski sprzedał swoją część Długiej Gośliny benedyktynkom poznańskim. W imieniu zakonu przy transakcji występowała ksieni Dorota Żerońska. Rok później to samo uczyniła Magdalena i tym samym wieś na ponad 150 lat przeszła w ręce benedyktynek. W latach 1623-25 wybudowały one we wsi nową świątynię.
Po III rozbiorze Polski i sekularyzacji dóbr kościelnych, majątek w D.G. przeszedł w ręce państwa pruskiego, które założyło tu domenę. Od 1795 r. w miejscowym kościele rozpoczęto prowadzenie ksiąg parafialnych. Pierwsza zapiska mówi o ślubie Walentyna Zbijewskiego z Eleonorą Sokalską. Jednym ze świadków był ekonom - Andrzej Szreder. W skład parafii wchodziły m. innymi Łopuchowo, Nowe Holendry, Kozackie Holendry i Wojnowo. Zapewne na przełomie XVIII i XIX w. ukształtował się obecny układ przestrzenny wsi, z zespołem dworskim w płn. części. Pomiędzy drogą na północ a drogą do kościoła założono park naturalistyczny, do którego od str. wschodniej przylegało podwórze gospodarcze. Dwór wybudowano na płd. skraju parku, ok. 50 metrów na północ od kościoła. W płd. części Gośliny założono w tym czasie także cmentarz. Z okresu XIX w. zapiski o D.G. są naprawdę nieliczne; z ciekawszych - w 1817 r. we wsi zmarł "posesor ekonomii" Józef de Forsyth. Dwór wg współczesnych źródeł internetowych rozbudowany został w poł. XIX w.
W 1885 r. wieś stanowiła domenę, gminę wiejską w pow. obornickim oraz leśnictwo. W skład gminy wchodziły także: młyn Tuczno, folwark Eckstelle oraz kolonia Kozaki. Było tu łącznie 13 domów i 154 m-ców, w tym 106 katolików, 48 ewangelików; 46 analfabetów. Z kolei dominium obejmowało folwark Laskon. Na terenie domeny znajdowało się 12 domów ze 198 m-cami, w tym 134 katolików i 64 ewangelików; 64 analfabetów. Leśnictwo (a konkretnie nadleśnictwo) w tym czasie nosiło nazwę Eckstelle II (wcześniej Neukrug). Tak przynajmniej twierdzą panowie Chrzanowski i s-ka w swoim "Słowniku Geograficznym...", natomiast na mapach archiwalnych leśniczówka opisana jest po prostu jako Eckstelle. Dalej na wschód znajduje się folwark Eckstelle I i nieco na płn. wschód główne dobra - Langgoslin. Prawdopodobnie na pocz. XX w. zostały one rozparcelowane i w okresie międzywojennym nie stanowiły już ośrodka zarządu dóbr. Wspomniany przez autorów "Słownika..." Laskon (obecnie Łoskoń), począwszy co najmniej od k. XIX w. dzielił się na folwark oraz dwie części wiejskie - Nau Laskon z przysiółkiem Neukrug (200 m. na północ od wsi) oraz Alt Laskon, po wschodniej stronie niewielkiego jeziora Laskoner See.
W 1930 r. wieś liczyła 479 m-ców. W okresie międzywojennym znacznie się rozbudowała. Powstało tu spółdzielcze Kółko Rolnicze, a z większych zakładów funkcjonował tartak. Ponadto we wsi była karczma H. Redekera, kołodziej K. Werty, kowal F. Pepke, murarz J. Riska i szewc A. Woźniak. Po 2. wojnie światowej pozostałości dawnego folwarku stały się elementem typowej wsi rolniczej. Dwór prawdopodobnie przeznaczony został na mieszkania.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Strona internetowa parafii p.w. świętej Marii Magdaleny w Długiej Goślinie;
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
11821555 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3368_Schokken_IX.1944_uniberk_C056970029.jpg
11811801 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3368_(1787)_Schocken_1890_APP_Sygn._M.top.25-983.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór neogotycki. Budynek wzniesiony na planie prostokąta, w dłuższej osi SW z E - NE z N, fasadą skierowany na płd. wschód z lekkim odchyleniem południowym. Od strony północnej znajduje się stara część dworu - parterowy korpus nakryty dwuspadowym dachem, do którego od strony płd. dobudowano piętrową przybudówkę nakrytą płaskim dachem i ozdobioną krenelażem. Do południowej ściany przybudówki dostawiono czterokondygnacyjną wieżę (obecnie trójkondygnacyjną).
Układ przestrzenny zespołu został całkowicie zniekształcony. Zabudowania folwarku wyburzono, a przez jego środek poprowadzono nową drogę.

Park

Z dawnego, XIX-wiecznego parku pozostała północna połowa o pow. 1,25 ha oraz dwa stawy leżące na zach. od dworu. Część południowa parku została całkowicie wykarczowana.

Inne

Kościół drewniany z pocz. XVII w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011