Skatalogowanych zabytków: 11365
Zarejestruj się
Miniatura Czesławice
2013, zdjęcie Michał Spychała
Miniatura CzesławiceMiniatura Czesławice

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Michał SpychałaMarek KujawaJakub Andrzejewski

Czesławice

Czeslawitz, Körnersfelde (1908-19 oraz 1939-45)

Województwo:wielkopolskie
Powiat:wągrowiecki
Gmina:Gołańcz
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski z 1 poł. XIX w.
Obiekt:dwór, nr rej.: A-1011 z 11.03.1970
Park:nr rej.: A-1724 z 23.04.1975

Stan obecny

Własność Gminy Gołańcz.

Historia

Dwór z 3. ćw. XIX w.
Wieś o starożytnym rodowodzie; pod koniec średniowiecza popadła w zapomnienie. Pierwsze wzmianki o Czesławicach znajdujemy dopiero na pocz. XVI w., kiedy to właścicielem był Wojciech Zebrzydowski. Niedługo później należała ona do Jana z Danaborza, kasztelana rogozińskiego. Ten wyderkował dobra Sebastianowi Jaktorowskiemu, ożenionemu z Elżbietą Przysiecką. Mieli oni synów: Andrzeja i Krzysztofa, którzy w 1520 r. puścili dobra na wyderkaf Mikołajowi Margońskiemu, zaś 4 lata później swej siostrze Zofii Białośliwskiej. W poł. XVI w. Cz. należały do Mikołaja Łąckiego h. Korzbok, starosty nakielskiego, sędziego ziemskiego kaliskiego, później także kasztelana kamieńskiego. Ten ożenił się z Barbarą Sempelborską, której w 1562 r. zapisywał 1000 złp. posagu i t. wiana, pomimo wcześniejszego zapisu 800 złp. na Czesławicach (w 1546 r.). Dodatkowo posiadali Potulino, Niechorz i Szampolborsk (prawdop. Sępólno). Ok. 1570 r. sprzedali wszystko Kościeleckim h. Ogończyk, zaś krótko później ci Mikołajowi Przepełskiemu, za kwotę 10 tys. złp. Ten w 1578 r. zapisywał 300 złp. posagu i t. wiana żonie Zofii Rosnowskiej, z którą miał synów Andrzeja i Mikołaja. Ci nie zagrzali miejsca w Cz. i już w 1589 r. sprzedali wieś Jakubowi Zakrzewskiemu. Po tymże Jakubie odziedziczył syn Wojciech. Drugim synem Jakuba był Jerzy. W 1646 r. w czesławickim dworze dziedzic spisał kontrakt sprzedaży, a zarazem testament, na mocy którego majątek przeszedł w ręce Łukasza Gorajskiego. Krewnych obdarował sporymi sumami w gotówce, jednocześnie zagwarantował synowicy - Annie Gorajskiej - bezpłatne utrzymanie i zamieszkanie we dworze aż do śmierci. Od Łukasza G. otrzymał w zamian tzw. dożywocie z tych dóbr. Poza tym posiadał plac i kamienicę w Poznaniu, które zapisał "uczciwym" pannom Zofii i Katarzynie Kąkolównom. W 1669 r. Łukasz Gorayski sprzedał Cz. za 30 tys. złp. Piotrowi Swiniarskiemu, synowi Macieja. Ten miał córkę Dorotę, zamężną za Andrzeja z Markowic Markowskiego. W trudnych czasach wojennych ci wydzierżawiali dobra, ostatecznie sprzedając je (przed 1724 r.) Piotrowi Raczyńskiemu h. Nałęcz. piszącemu się z Małyszyna. Zapewne bratem Piotra był Michał Kazimierz (1650-1737), ożeniony z Krystyną Krassowską h. Jastrzębiec, którzy mieli syna Wiktora (1698-1764). Ten był ożeniony dwukrotnie, z pierwszą żoną nie miał potomstwa, natomiast z Magdaleną Działyńską miał synów: Kazimierza i Antoniego oraz córki: Weronikę i Mariannę. W 1761 r. wieś odziedziczył (kupił?) Kazimierz, marszałek w Koronie, starosta generalny Wielkopolski, który ożenił się z Teresą Moszczeńską h. Nałęcz. W tym samym roku oprawił żonie posag w wys. 200 tys. złp. W 1788 r. sprzedali Czesławice Karolowi Boleszowi h. Jastrzębiec, za kwotę 180 tys. złp. Jako plenipotent Raczyńskich w tej transakcji występował Jakub Biliński, regent grodzki poznański. Bolesz ożenił się z Marianną Jeziorkowską, wdową po dwóch mężach w tym Morawskim. Niebawem zmarł, a w 1792 r. przprowadzono działy, w których uczestniczyły jego siostry: Marianna zamężna za Jana Kierskiego i Aurelia, zamężna za Adama Daleszyńskiego. Masa spadkowa wynosiła 600 tys. złp. Po odjęciu długów pozostało 350 tys., które podzielono po połowie. Czesławice wraz z folwarkiem Buszów wzięli Daleszyńscy. Gospodarowali tu do lat 20. XIX w., następnie właścicielem wsi został Seweryn Ostrowski. Był on ostatnim Polakiem na majątku, później przeszedł on w ręce niemieckie. W 2. poł. XIX w. Czesławice kupił Ludwig von Gustorf Koerner. Był on bratem Edwarda Ottona Teodora ze Stołężyna. W 3. ćwierci XIX w. wybudował w otoczeniu parku parterowy dwór. W 1885 r. na Czesławice składała się wieś będąca siedzibą gminy oraz dominium o pow. 4496 mórg. Domenę stanowiła część szlachecka oraz folwark Charlottenhof. Było tu łącznie 25 domów, zamieszkałych przez 376 osób, w tym 277 katolików, 94 ewangelików i 5 żydów; 127 analfabetów. Ludwig miał syna Emila, który gopodarował tu do końca 2. wojny światowej. W 1926 r. majątek pod zarządem Körnerów liczył 1149,3 ha, na co składało się 982,1 ha ziem uprawnych, 55,5 ha łąk i pastwisk,81,3 ha lasów, 28,6 ha nieużytków i 1,8 ha wód. Czysty dochód gruntowy wynosił 3669,34 talarów czystego dochodu gruntowego. Majątek specjalizował się w hodowli bydła czarno-białego rasy nizinnej. Właściciele wraz z zarządcami byli bezwględni dla pracowników pochodzenia polskiego, a w czasie wojny stosowali wobec nich liczne represje. W styczniu 1945 r. uciekli przed zbliżającą się Armią Czerwoną. Po wojnie majątkiem początkowo kierował komitet folwarczny pod kierownictwem Franciszka Wenzela. Póxniej na bazie folwarku utworzone zostało Państwowe Gospodarstwo Rolne, zlikwidowane przymusowo w latach 90. XX w. W budynku dworu znajdowało się przedszkole, a także klubokawiarnia z telewizorem. Po przemianach 89/90 majątek przejęła ANR. Początkowo jego dzierzawcą był senator Henryk Stokłosa. W czasie jego "rządów" gospodarstwo doprowadzono do stanu ruiny. Później przejęli je i próbowali ratować Józef Pilarz i Bogdan Grzebalski, jednak w 2006 r. za długi przejęła je hurtownia Rolnik. Dwór pozostawiony samemu sobie sukcesywnie popada w ruinę. W 2013 r. powstał plan ratowania obiektu i zagospodarowania parku.
Źródła:
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Wielka Genealogia Minakowskiego;
Księga Adresowa Gospodarstw Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Rafał Różak "Upiorny dwór", artykuł w "Głosie Wągrowieckim" z 23.06.2010 r.
Geoportal, Mapster:
http://www.mapywig.org/m/WIG_maps/series/025K/P37-S24-C_GOLANCZ_1934.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór parterowy, nakryty dwuspadowym dachem mieszczącym poddasze, wzniesiony na planie prostokata w dłuższej osi N-S, fasadą skierowany na wschód. W obu elewacjach niewielkie wystawki. Na dachu centralnie umieszczona wieżyczka sygnaturka. Od strony wschodniej przed dworem znajdował się okragły podjazd.

Park

Park z 2. poł. XIX w., w większości leżący na dz. ew. nr 302803_5.0017.54/14 o pow. 7,4354 ha. Tę powierzchnię możemy przyjąć za właściwą pow. parku, ponieważ fragment leżący na dz. sąsiedniej i tak stanowi nieużytki. Pośrodku parku, lekko na zach. od dworu znajduje się śródparkowy staw.

Inne

Zabudowania gospodarcze, XIX / XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Jakub Andrzejewski3 lata i miesiąc temu
Planowana restauracja budynku i otoczenia pałacu z przeznaczeniem na cele usługowe, opieki społecznej, zamieszkania zbiorowego, kultury itp..
Jakub Andrzejewski2 lata i 4 miesiące temu
Powoli rozpoczęto prace rewitalizacyjne, jednak wszystko póki co owiane jest tajemnicą i nie podawane do publicznej wiadomości ;)