Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Cichowo
2012, zdjęcie Zdzisław Wasiołka
Miniatura CichowoMiniatura CichowoMiniatura Cichowo

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Zdzisław WasiołkaMarek Kujawa

Cichowo

Schönblick (1943-45)

Województwo:wielkopolskie
Powiat:kościański
Gmina:Krzywiń
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Zespół:pałacowy, XIX-XX w.
Obiekt:pałac, nr rej.: 1399/A z 24.02.1973
Park:nr rej.: 1664/A z 21.12.1974

Stan obecny

Własność JST, na sprzedaż albo w trakcie postępowania spadkowego (?)
Wcześniej - Ośrodek Rekolekcyjny Domowego Kościoła, Ruchu Światło - Życie

Historia

Dwór z pocz. XX w.
Cichowo to wieś leżąca nad Jeziorem Mórka, w odległości 12,5 km na wschód od Krzywinia i ok. 5,5 km na zachód od Dolska. Północna część tego jeziora nazywała się niegdyś Jeziorem Jeleńczewo, środkowa Jez. Wielkim, zaś południowa Jeziorem Cichowo. Pierwsza wzmianka o C. pojawiła się już pod koniec XII w. Później zapisywano jej nazwę jako Cichovo, Czychowo, Cichov, etc., na przykład około 1230 r. gdy właściciel wsi - komes Józef z Cichowa, syn Dobiesława - nadał ją klasztorowi benedyktynów w Lubiniu. W 1243 r. nadanie to potwierdził Władysław Odonicz, a biskup poznański Boguchwał nadał klasztorowi dziesięciny, m. innymi z Ciechowa. W 1294 r. nadanie wsi C. oraz jeziora potwierdził król Przemysław II, jednocześnie zastrzegając, że Mieszkańcy wsi Dębice i Brzednia nie mają prawa połowu na tym jeziorze.
W 1398 r. opat lubiński zapowiadał wsie klasztorne, m. in. C. wraz z zapustami, a w 1437 r. opatowi przysądzono jezioro wraz z pełnymi prawami do rybołóstwa. W 1446 r. z opatem toczyli spór miejscowi dziedzice: Piotr Rąbiński i Maciej Lubiatowski, jednak sąd przysądził "spokojne posiadanie" jeziora Cichowo opatowi. W 2. poł. XV w. w zapiskach występuje kilku kmieci ze wsi C., m. innymi Idzi i Zygmunt, którzy świadczyli w sprawie z 1472 r, gdy "pracowity" Paweł Pąsioł sprzedawał półtora łanu w Cichowie Zygmuntowi, karczmarzowi z C., za 15 grzywien oraz pół łanu Marcinowi zwanemu "Pietryga" za 15 grzywien. Tenże Marcin kupił sołectwo w Szczodrochowie za 60 grzywien i dwie kopy (groszy). Znany był także niejaki Jendrzych, który miał córkę Jadwigę - młynarkę ze Stankowa oraz syna Błażeja - kmiecia w Cichowie. W 1479 r. gdy Błażej oddał siostrze część pieniędzy należnych ze spadku po rodzicach, we wsi zmarł włodarz imieniem Malik.
Dziesięciny jak już wspominaliśmy szły do opata, natomiast pozostałe daniny - meszne i stołowe - składano plebanowi w Lubiniu. W 1510 r. we wsi były 3 łany osiadłe i karczma z wyszynkiem. Nie było tu sołectwa, a interesów pilnował rządca (ekonom). W 1539 r. zmarł pełniący tę funkcję Wawrzyniec Piechlik, po czym zapisano, że opat dostał z tej okazji 31 florenów w złocie i 50 grzywien. Czyżby Piechlik miał tyle uzbierane w szkatule? Później jeszcze wieś znalazła się w regestach poborowych, następnie zniknęła z zapisek na kolejne prawie 200 lat. W 1563 r. pobór płacono od 3 i pół łanu i 2 komorników, w 1571 r. od 3 i pół łanu, karczmy, 4 rybaków i 3 zagrodników, a w 1581 r. od 3 i pół łanu i 1 zagrodnika.
Dopiero w 1761 r. odnotowano w "Regestach" zmarłego w Cichowie Mikołaja Orłowskiego z miasta Dolska, a w 1774 r. sekretarza referendarza koronnego - Hiacynta Brodzeńskiego. Po sekularyzacji dóbr zakonnych wieś przeszła w ręce prywatne. W latach 40. XIX w. jej dziedzicami byli Ksawery Zakrzewski, ożeniony z Pauliną Kierską, córką Mirosława Kierskiego - dziedzica Chrzypska Wielkiego. Paulina zmarła przy połogu, w 1848 r. Dziedzic Zakrzewski siedział tu jeszcze co najmniej 20 lat, a posesorami wsi byli w tym czasie Lucjan Szulczewski z żoną Antonią Skarżyńską. Ich córka Albertyna zaślubiła w 1887 r. Stefana Priebisza z Lubinia. Jej matka Albertyna zmarła w 1895 r.
W 1880 r. Cichowo dzieliło się na wieś i dominium o pow. 1606 mórg. Było tu łącznie 17 domów ze 165 m-cami (katolikami), w tym 43 analfabetów. Do poczty w Dolsku było 7 km, a do dworca kolejowego w Kościanie 26 km. Spadkobiercy Zakrzewskich sprzedali majątek Mieczysławowi Eustachemu Bukowieckiemu, który w 1908 r. przy pomocy architekta Rogera Sławskiego rozbudował dwór. W 1910 r. dziedzic zaślubił w kościele NMP w Poznaniu, pannę Aleksandrę Dzierżykraj-Morawską z Oporowa, córkę Ignacego i Julii hr. Łubieńskiej h. Pomian. W 1911 r. urodził się syn dziedziców August Ignacy, rok później Ignacy Julian Paweł, w 1916 r. Leon Samuel Hieronim, w 1919 r. córka Jadwiga Natalia Julieta Maria i w 1923 r. Natalia Emilia (albo Amelia?) Maria.
W 1913 r. dobra Bukowieckich obejmowały 409 ha, w tym 219 ha ziemi uprawnej, 56 ha łak i pastwisk, 8 ha lasu, 7 ha nieużytków i 119 ha wody. W gospodarstwie hodowano 30 koni i 100 szt. bydła. Do majątku dochodziły tory kolejki i posiadał on własną bocznicę. Czysty dochód gruntowy wynosił 2092 marki. Bukowieccy jako wielce patriotyczna rodzina wspierali Powstanie Wielkopolskie, m. innymi gromadzili we dworze broń dla powstańców. W 1926 r. dobra pod zarządem płk. Bukowieckiego obejmowały 409 ha, w tym 219 ha ziemi uprawnej, 56 ha łąk i pastwisk, 8 ha lasu, 7 ha nieużytków i 119 ha wody. czysty dochód gruntowy wynosił 1030 talarów (równowartość 3090 marek). W 1930 r. wieś liczyła 223 mieszkańców. Rybołówstwem zajmował się A. Gawryszak, ponadto we wsi był kołodziej Stanisław Szary i kowal Władysław Sypniewski.
Ignacy Bukowiecki zginął w czasie kampanii wrześniowej, a jego brat August został zamordowany w obozie w Oświęcimiu. Z kolei Jadwiga w 1944 r. walczyła w powstaniu warszawskim. W latach 1943-45 wieś nosiła nazwę Schönblick. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego. Początkowo we dworze mieściło się sanatorium dla dzieci, a na pocz. XXI w. stał się własnością KK. Ośrodek rekolekcyjny w Cichowie zlikwidowano około 2005 r. Opuszczony dwór w 2012 r. gmina wystawiła na sprzedaż, a obecnie prawdopodobnie trwa postępowanie spadkowe.
Źródła:
Kościan Nasze Miasto, link: https://koscian.naszemiasto.pl/cichowo-dwor-ktorego-mieszkancy-zapisali-sie-zlotymi/ar/c1-8246018
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Guter=Adreßbuch für die Prowinz Posen, wyd. 2, Lipsk 1913;
Wykaz alfabetyczny wszystkich posiadłości ziemskich w W. Księstwie Poznańskiem, Berlin, 1872;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
11811897 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4067_(2269)_Lubin_1911_APP_Sygn._M.top.25-1604.jpg
6710 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 4067_Lubin_1944.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór w Cichowie stanowi zespół 4 budynków na ogólnym rzucie kwadratu, o boku dł. ok. 30 m., z wewnętrznym dziedzińcem o wym. ok. 7 x 7 metrów pośrodku. Skromny detal architektoniczny i faliste wystawki nawiązują do baroku. Poszczególne bryły - z wyjątkiem zachodniej pełniącej rolę łącznika - są parterowe i nakryte mansardowymi dachami. Fasada, od strony wschodniej, pięcioosiowa i z gankiem na osi.

Park

Park o pow. ok. 4,9 ha, zachowany w granicach sprzed 1945 r.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Karol Barsolis Turysta Kulturowy 9 lat i 11 miesięcy temu
bylem tam 3 razy w skansenie Soplicowo.
o dworku slysze 1 raz od Ciebie -dzieki za info .
dotre tam w przyszlym tygodniu .

Karol Barsolis Turysta Kulturowy