Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Chludowo
Zdjęcie Marek Kujawa

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Karol Barsolis Turysta Kulturowy Marek Kujawa

Chludowo

Truppenfeld (1943-45)

Województwo:wielkopolskie
Powiat:poznański
Gmina:Suchy Las
Rodzaj obiektu:Dwór

Stan obecny

Dom Misyjny Świętego Stanisława Kostki w Chludowie.
Muzeum Ojca Mariana Żelazka.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Chludowo to wieś leżąca na północ od Poznania, w odległości 13,5 km na zachód od Murowanej Gośliny. Pierwsza wzmianka, gdzie nazwę Ch. zapisano w postaci "Kludowo" pochodzi z 1252 r. Dawniej wieś nosiła także nazwy Cludowo albo Chludno, a w początkach swego istnienia należała do zakonu cysterek w Owińskach. Nadania dokonał książę wielkopolski Przemysław I. Później potwierdził je jego syn - Przemysław II (będziemy jednak nazywać książąt ich prawdziwymi imionami, nie ulegając modzie). Cysterki pod koniec XIV w. wybudowały tu kościół, wcielony w XVIII w. do kościoła owińskiego. Dochody z sołectwa we wsi szły na utrzymanie parafii, ale także na poznański zamek. W latach 1509-10 płacono pobór od 5 łanów w tym 1 należącego do sołtysa i karczmy; w 1590 r. od 9 łanów, 4 zagrodników, 6 komorników i 2 rzemieślników. Były tu też dwie karczmy, wymienione w regestach wcześniejszych. Pleban, a w zasadzie komendarz, pobierał meszne od kmieci i sołtysa. Tradycyjnie powstawały przy tym liczne spory, które kończyły się w ówczesnych sądach. W 1536 r. wieś płaciła do zamku (z 8 łanów), po 3 wiertele żyta, jednej ćwierci owsa, jednym wiertlu pszenicy i po 2 grosze. W zapiskach pojawiają się sporadycznie nazwiska szlachty związanej z Ch., na przykład Goczałkowskiego (1491), Wierzchowskich (2. poł. XVI w.), Jakuba Spławskiego, czy Melchiora Rozbickiego. Jednak nazwiska konkretnych posesorów poznajemy dopiero w 1. poł. XVIII w., gdy rozpoczęto prowadzenie ksiąg parafialnych w Chojnicy. Dzięki temu wiemy, ze przed 1726 r. we wsi wznosił się dwór, w którym urodził się syn dworzanina Tomasza Głowińskiego. Niestety większość zapisek dotyczy właścicieli pobliskiego Bolechowa. Ok. 1780 r. pojawiają się informacje o interesach prowadzonych przez ksienię zakonu - Małgorzatę Hersztopską. Dwa lata później jej pokojówka - Anna Radomska - wyszła w Ch. za zarządcę lasów majątku Owińska - Szymona Konopkę. W 1784 r. w kościele pochowano zmarłą w klasztorze, 90-letnią podczaszynę wschowską, Annę Zdzichowską. Na pocz. XIX w. klasztor stał się również "domem chorych". Kolejne zapiski dotyczą głównie śmierci ważniejszych postaci: posesora dóbr - Hilarego Mańkowskiego, później córki dziedzica - Barbary Busse, Stanisława Kiełczewskiego (dziedzica), w 1873 r. Julianny Barcikowskiej z d. Kompf i jej męża Ludwika Barcikowskiego. W 1875 r. wybudowany został opisywany dwór, prawdopodobnie dla właścicieli Owińsk - rodziny von Trescov.
W 1885 r. Chludno dzieliło się na część wiejską z 12 domami i 138 m-cami (w tym 5 ewangelików; 28 analfabetów) oraz dworską - dominium - z 35 domami i 402 m-cami (w tym 113 ewangelików, 243 analfabetów). Jak widać po tych liczbach, znacznie trudniejszy dostęp do wiedzy mieli ludzie pracujący na majątku. W skład domeny o rozległości 3761 mórg wchodziły: wieś szlachecka Ch. i folwark Ottowo. Kościół będący niegdyś parafialnym wcielono do parafii w Chojnicy i dekanacie rogozińskim. Majątek posiadał własną gorzelnię i młyn parowy. Prawdopodobnie należał do rodziny von Trescow aż do likwidacji (parcelacji) majątku, prawdopodobnie na skutek wyzwolenia Polski w 1920 r. Tym sposobem w okresie międzywojennym Chludowo nie stanowiło już ośrodka zarządu dóbr ziemskich. W latach 1922-1934 właścicielem pałacu i parku był Roman Dmowski (ur. 9.08.1864 w Kamionku - zm. 2.01.1939 w Drozdowie), twórca i przywódca ruchu narodowego, jedna z najwybitniejszych postaci II Rzeczpospolitej. W 1930 r. Ch. było siedzibą gminy wiejskiej w pow. poznańskim i liczyło 822 m-ców. Była tu spółdzielnia - Kółko Rolnicze, ponadto młyn, kuźnia, piekarnia, jatki (rzeźnicy W. Spychalski i P. Suszyńska), sklep kolonialny, dwie karczmy i kilku rzemieślników. Pałac po 1934 r. przeszedł w ręce zakonu werbistów (misyjnego zgromadzenia zakonnego Societas Verbi Diwini, czyli SVD). W okresie 1937-39 w Domu Misyjnym w Ch. mieszkał ojciec Marian Żelazek. Śluby złożył przed nadejściem Niemców, dnia 4 września 1939. W maju 1940 r. został osadzony w Poznaniu, a następnie więziony w obozach koncentracyjnych Dachau i Mauthausen-Gusen. Wieś w latach 1943-45, na skutek reformy administracyjnej III Rzeszy, otrzymała nazwę Truppenfeld. Po 2. wojnie światowej pałac został oddany werbistom, a w 1948 r. gruntownie przebudowany. Ojciec Marian od 1950 do 2006 roku przebywał na misji w Indiach. Zmarł tam dnia 30 kwietnia 2006 r. W dniu 12 października 2019 r. w obiekcie otwarte zostało Muzeum Ojca Mariana Żelazka. Wtedy też przeniesiono część zbiorów wcześniejszego muzeum misyjno-etnograficznego, do budynku klasztoru Księży Werbistów w Pieniężnie.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Strona internetowa Domu Misyjnego w Chludowie: https://www.chludowo.werbisci.pl
Geoportal;
Mapster:
6769 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3467_Owinsk_geognostisch-agronomische_1898.jpg
11813455 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3467_Owinsk_IX.1944_APP_Sygn._M.top.25-543.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór (a raczej - ze względu na wielkość - pałac) wzniesiony na planie prostokąta w dłuższej osi zbliżonej do W-E (obr. o 15 st. w prawo), fasadą skierowany na południe. Od str. północnej dobudowany prostopadle podłużny budynek (zapewne po 2. wojnie św.). Sam pałac jest dwupiętrowy, podpiwniczony i nakryty dachem płaskim. Z dawnych cech architektonicznych zachowały się jedynie nieznaczne ryzality w elewacjach.
Układ przestrzenny zespołu jest w znacznej mierze zniekształcony. Zniknęły zabudowania pałacowe stojące niegdyś na terenie parku oraz praktycznie w całości zabudowania gospodarcze.

Park

Park z 2. poł. XIX w. o pow. około 5,5 ha (drzewostan, staw, etc..., pomiar mniej więcej wg granic przedwojennych). Cała działka ewidencyjna z parkiem, pałacem i niewielkimi zabudowaniami w cz. płd. ma 6,92 ha obszaru. Po wojnie zniknęły sady zajmujące płd. część założenia. Park obecnie jest zadbany.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Karol Barsolis Turysta Kulturowy 7 lat i 2 miesiące temu
znam ten obiekt w Chludowie . Zespól dworsko -parkowt. . Księża Werbisci z ktorych wywodzi sie Ks M. Zelazek (nominowany do nagrody Nobla ) doslonale zagospodarowali ten teren. dwor talki sobie ( kanciak ) ale Park znakomicie zagospodarowany w Park Krajobrazowy - mozna go zwiedzac, ........................

z Wiki.
Marian Żelazek SVD - polski duchowny rzymskokatolicki, werbista. Jako misjonarz katolicki niósł pomoc biednym i trędowatym w Indiach, za co był nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla...........

Karol Barsolis..... Turysta Kulturowy ......www.turystakulturowy.pl

Marian Przybylski4 lata i 2 miesiące temu
Przed Werbistami w Chlubowie w latach 1922-1934 mieszkał Roman Dmowski, twórca narodowej myśli politycznej, mąż stany zasłużony dla odbudowy państwa polskiego. Posiadłość składającą się z resztówki w postaci pałacu i siedmiohektarowego starego parku i ogrodu zakupił od Skarbu Państwa.
Roman Dmowski, twórca narodowej myśli politycznej, mąż stany - WIELCE zasłużony dla odbudowy państwa polskiego. ---zgadza sie z toba Marianie . daodam ze bez niego nie byloby sukcesu we Francji -ustalania granic Polski po I wojnie swiat .
Marek Kujawa2 lata i 5 miesięcy temu
Portal automatycznie zamieszcza nazwisko osoby, a której konta zostało przesłane zdjęcie. Tak więc chyba wszyscy poznają osobę ze zdjęcia archiwalnego? Z cała pewnością nie jest to Marek Kujawa :)
Bogdan Adler2 lata i 5 miesięcy temu
:-)
Chludowo ---nazwa niemiecka podczas okupacji to Truppenfeld (1943-45) , ale co nas to obchodzi. Dumny Wielkopolanin ..
Marek Kujawarok i 12 miesięcy temu
Zasugeruj swoje cenne uwagi Wikipedii. Tam aż się roi od nazw niemieckich.
GREGORIUS ...rok i 12 miesięcy temu
:-)
Karol Barsolis Turysta Kulturowy rok i 12 miesięcy temu
dzwonilem na "milicje " ..