Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu
Marek KujawaDaniel BrzezińskiJakub AndrzejewskiGREGORIUS ...Bolechowo
Bolchau (1943-45)
Województwo:wielkopolskie
Powiat:poznański
Gmina:Czerwonak
Rodzaj obiektu:Pałac
Powiat:poznański
Gmina:Czerwonak
Rodzaj obiektu:Pałac
Rejestr zabytków
Zespół:pałacowy, XIX-XX w.Obiekt:pałac, nr rej.: 2213/A z 12.09.1991
Park:nr rej.: 1949/A z 3.09.1984
Stan obecny
Własność prywatna.Historia
Pałac z 1. poł. XIX w.Bolechowo to wieś leżąca 3,5 km na południe od Murowanej Gośliny. Pierwsza wzmianka o tej wsi pochodzi z 1252 r., znalazła się ona wówczas wśród innych miejscowości nadanych przez księcia wielkopolskiego - Przemysława I - cysterkom z Owińsk. W 1280 r. jego syn Przemysław II potwierdził to nadanie. W ówczesnych dokumentach nazwa widnieje jako Bolechow, Bolechow Mayus, a także Bolechowo Wielkie (w odróżnieniu od Bolechówka - wcześniej, przed XVII w. zwanego Bolechowcem lub Bolechowem Małym).
Tak więc B. weszło w skład większego klucza dóbr - owińskiego, a ośrodkiem zarządu dóbr we wsi było sołectwo. Z tamtych czasów zachowało się sporo zapisek, przykładowo, w 1402 r. sołtysowa Eufemia toczyła spór o wiano ze swoim bratem Wszegniewem, zaś w latach 1475-78 wieś zalegała z podatkami. W 1509 r. pobór płacono z 4 łanów i półtora łanu sołtysa. Z kolei w 1573 r. było to już 7 łanów i 7 ł. opuszczonych, uprawianych przez kmieci. W 1580 r. w regestach zapisano pobór z 6 półłanków, 4 zagrodników i dwóch łanów sołtysich. Nie wiadomo jak w innych okresach, natomiast za życia starosty Łukasza Górki (w latach 1564-65) wieś dawała do zamku poznańskiego podatki z 5 i pół łanu, po 3 wiertele żyta, jednej ćwierci owsa i jednym wiertelu pszenicy, ponadto po 2 grosze z łanu.
Z okresu rządów zakonnych nie zachowało się zbyt wiele zapisek, dopiero na pocz. XVIII w. znajdujemy informacje o śmierci Barbary Kraszewskiej z B. (1734), następnie posesora Andrzeja Świętochowskiego, po którym funkcję tę przejął syn Antoni Św. Po kasacie zakonu, pod koniec XVIII w., majątek przeszedł w ręce rodziny von Trescow. Dla nich zbudowano tu istniejący pałac, przebudowany pod koniec wieku, a na pocz. XX w. gruntownie rozbudowany. W XIX w. w majątku funkcjonowała też cegielnia, która zaopatrywała Twierdzę Poznań oraz inne budynki w materiały budowlane. W 1869 r. 6200-morgowy majątek od Ryszarda von Tresckow kupił fabrykant Pauling z Sommerfeld, który już w 1873 r. sprzedał b. doktorowi Zygmuntowi Szułdrzyńskiemu z Lubasza, za kwotę 315 tys. talarów (945 tys. marek). Sam zaś kupił Kosztowo od Stanisława Chłapowskiego.
W 1885 r. B. dzieliło się na wieś oraz dominium w pow. poznańskim. We wsi znajdowało się 19 domów ze 150 m-cami, w tym 15 ewangelików; 75 analfabetów. W skład dominium o pow. 6174 mórg wchodziły oprócz B. folwarki Szlagencin oraz Treskowo. Szułdrzyński był przedstawicielem jednej z najbogatszych rodzin w Wielkopolsce. Ożenił się z Wandą Józefą Zakrzewską. W Bolechowie rodziły się ich dzieci: Stanisław Kostka Zygmunt Maria (1900), Emilia Maria Józefa (1902), Jan Ewangelista Marian Antoni (1903-1986), Tadeusz (1906) i Wanda Anna (1912). Z kolei dziedzic występował jako ojciec chrzestny: w 1909 r. w Lubaszu przy Irenie Elżbiecie - córce Mieczysława (brata) i Janiny hr. Szembek.
Wspomniany wyżej Jan był kawalerem maltańskim. Majątek po ojcu odziedziczył Tadeusz i w 1926 r. dobra pod jego zarządem miały 970 ha obszaru, w tym 550 ha ziemi uprawnej, 75 ha łąk i pastwisk, 320 ha lasów, 7,5 ha nieużytków i 17,5 ha wody. Do oszacowania podatku wykazywano 2265 talarów tzw. "czystego dochodu gruntowego". Majątek był w wysokiej kulturze rolnej, a Szułdrzyński znany był z organizacji na terenie swoich posiadłości, pierwszych w kraju wystaw maszyn rolniczych. Gospodarstwo posiadało własną gorzelnię.
W 1930 r. wieś miała 593 mieszkańców. Oprócz majątku Szułdrzyńskich, w pobliskim Trzaskowie znajdowała się 420-hektarowa posiadłość Stanisława Krzyżańskiego. W B. ponadto była knajpa A. Grzybyty, krawiec J. Rozwadowski i akuszer K. Rozwadowski. W latach 1943-45 nazwę wsi zmieniono na Bolchau, zaś Bolechówka na Hackweiler. Po wojnie dawne dobra zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Teki Dworzaczka (Monografie, Regesty) Biblioteki Kórnickiej P.A.N.;
Słownik Historyczny Ziem Polskich w Średniowieczu, Inst. Historycznego P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski, Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl);
Księga Adresowa Gosp. Rolnych Woj. Poznańskiego, 1926;
Księga Adresowa Polski ..., 1930;
Geoportal;
Mapster:
6769 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3467_Owinsk_geognostisch-agronomische_1898.jpg
11813455 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 3467_Owinsk_IX.1944_APP_Sygn._M.top.25-543.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!
Opis
Pałac eklektyczny z elementami klasycystycznymi. Budynek piętrowy składający się z trzech brył. Korpus główny znajduje się w środku, nakryty jest czterospadowym dachem, mieszczącym użytkowe poddasze. W osi wejściowej posiada balkon z czterokolumnowym portykiem jońskim, u góry znajduje się balustrada. Skrzydła są dość znacznie wysunięte w stos. do korpusu, posiadają dachy płaskie, w zachodnim znajduje się sala balowa. Elewację i ściany boczne upiększają rzędy pilastrów z ozdobnymi wolutami.Układ przestrzenny zespołu w pewnej mierze jest zachowany, z tym że obok dawnego podwórza (w kier. wschodnim) powstały nowe zabudowania gospodarcze, prawdopodobnie powojennego PGR-u.
Park
Park z początku XIX w. o pow. 2,97 ha, zaniedbany, o zatartym dawnym układzie przestrzennym. Zachowany jest w granicach sprzed 1945 r.; na jego obwodzie zachowały się resztki zabytkowej alei grabowej. Część parku po północnej stronie alei dojazdowej była sadem owocowym. Z kolei w części płd. rośnie cenny starodrzew z okazami drzew zbliżonymi do wymiarów pomnikowych, a także pomniki przyrody: wiąz o obw. w pierśnicy 320cm i białodrzew o obw. ok. 390 cm. Uroku parkowym wnętrzom dodaje płynący tu strumień. W części północnej parku znajduje się kaplica zbudowana w 1899 r., w niszy nad wejściem umieszczono figurę Matki Boskiej, wykonanej według Madonny sykstyńskiej Rafaela.Inne
Zabudowania folwarczne z XIX i XX w.tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011
Komentarze
Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.