Zborówek

Stan obecny

Własność prywatna.
Obiekt w trakcie remontu.

Historia

Dwór z 2. poł. XIX w.
Zborówek to wieś leżąca 5 km na wschód od Pacanowa. Od najdawniejszych czasów nosiła nazwę Zborów. Prawdopodobnie już w XI w., książę Władysław I Herman wybudował tu pierwszy drewniany kościół. Pierwsza wzmianka pisana pochodzi z 1254 r., gdy wieś tę nabył klasztor szczyrzycki (opactwo cystersów w Szczyrzycu), po czym zamienił ją na wieś "Viscovice" od kasztelana krakowskiego. Już pod koniec XIV w. dzieliła się na część biskupią i prywatną. Znany jest Strzeżek ze Zborowa, który w 1393 r. procesował się z Markiem i Mikołajem z Kępia.
Biskupi mieli we wsi swój dwór, na który w 1431 r. napadł Jan Małdrzyk z Koczanowa, przechodzący tędy ze swoją kompanią na wyprawę wojenną. Stanęli we dworze na nocleg i nieostrożnie zaprószyli ogień. Na skutek pożaru spłonął dwór o wartości 40 grzywien oraz "oreuum alias gumno". Straty oszacowano na dodatkowe 60 grzywien. W 1432 r. Małdrzyka pozywał o to najście biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki.
Liczne zapiski z początku XV w. wymieniają we wsi m.in.: Marcisza (1404) i Ścibora (1437), którzy toczyli spory z dziedzicami Łagiewnik, Grzybowa i in. W połowie stulecia znany był pochodzący ze Zborowa Stanisław Zborowski h. Kornicz. We wsi były wówczas 4 łany kmiece, zagrodnicy, karczma i folwark rycerski, składające dziesięciny kościołowi świętego Krzyża w Krakowie. W 1581 r. wieś należała do Lubomirskich i miała 4 łany kmiece, 2 zagrodników z rolą, 1 komornika z bydłem i 1 bez bydła.
Pod koniec XIX w. wieś leżała nad potokiem Pazdernikiem (obecnie po prostu Strumień), graniczyła na północy z Zabłociem, na zachód z Trąbkami i Darczycami i na południu z Surówkami. Leżała w powiecie wielickim i parafii w Biskupicach. W części wiejskiej znajdowały się 22 domy ze 138 mieszkańcami. Folwarki były dwa; mniejszy miał 136 mórg, natomiast większy, należący do Józefy Rogoszowej - 168 mórg.
Na pocz. XX w. folwarki prawdopodobnie rozparcelowano. Księgi adresowe 1928-30 nie odnotowały we wsi gospodarstw większych niż 50 ha. Wiadomo jedynie, że w okresie międzywojennym Z. leżał w gminie Pacanów. Pobliskie Karsy i Biskupice należały wówczas do Róży Radziwiłł. Po 2. wojnie światowej pozostałości folwarków stały się własnością prywatną.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11810139 @ West. Osteuropa 1:25 000 - Niemieckie mapy zaboru rosyjskiego, I WŚ /1914 - 1919/
- plik mapy: XXX-9-E_Gruppe_Warschau_1915_LoC_G6965_s25_.G4.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór to budynek piętrowy i nakryty czterospadowym dachem, fasadą skierowany na wschód. Wejście stylizowane na portyk, zwieńczone półkoliście i ujęte dwoma półkolumnami po bokach. Na kondygnacji 1. piętra, wgłębny 2-kolumnowy portyk, będący zarazem balkonem. Elewacje posiadają skromny detal architektoniczny - ozdobne obramienia okien i gzymsy. Od północy dostawiona parterowa przybudówka.
Układ przestrzenny zespołu dworskiego został całkowicie przeobrażony, głównie z powodu wyburzenia zabudowań gospodarczych. Zmieniono także przebieg lokalnych dróg.

Park

Pozostałości parku z XIX w. Fragmenty dawnego parku o pow. 2,6 ha zachowały się jedynie po południowej stronie nieistniejącego podwórza gospodarczego, czyli wokół lokalizacji 50°23'44.257" N i 21°5'54.242" E, a ich pow. obejmuje ok. 0,44 ha. Ponadto plac (pole?) rozciągający się na południe od dworu ograniczony jest od południa wąskim pasem drzew - zachowanym fragmentem parku i ma ok. 0,37 ha.
Cały pozostały zadrzewiony obszar, rozciągający się w kier. kościoła i cmentarza to teren naturalny.

Inne

We wsi:
Kościół, drewniany z 1459 r., odbudowany w poł. XIX w., par. p.w. świętego Idziego Opata

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011