Trzciniec

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z k. XIX w.
Trzciniec to wieś leżąca w połowie drogi pomiędzy miastami Szczekociny i Jędrzejów (po ok. 19 km od każdego). Już w XV w. we wsi istniał kościół parafialny. Dziedzicami byli wówczas synowie niejakiego Borka, pieczętującego się herbem Wąż: Tomasz i Jan. Z łanów kmiecych dziesięcinę składano prepozyturze krakowskiej, zaś z dwóch folwarków rycerskich oraz od zagrodników - kościołowi parafialnemu w Piotrkowicach (pod Wodzisławiem). W 1508 r. w skład dóbr Marcina Borka wchodziły także Siedliszowice, Biały, Kleszczowy i Łoniny; płacił on wówczas 4 grzywny poboru. W 1581 r. oprócz części Borków swoją część posiadał także Piotr Fałkowski. W regestach poborowych odnotowano 3 i pół łanu kmiecego i 2 zagrodników bez roli. Jakub Borek miał 2 łany kmiece i 2 zagrodników bez roli, a Jan Borek 2 i pół łanu kmiecego. Nazwę wsi odnotowano w XV w., w postaci "Trzenyecz", w 1508 r. "Tszenyecz", 1581 "Tczeniec", a w XIX w. nosiła oficjalną nazwę Trzcieniec i tak też występuje na mapach.
W 1827 r. we wsi znajdowało się 31 domów z 228 m-cami. Na skutek reformy rolnej od majątku odłączono 671 mórg, na których powstało 49 gospodarstw tzw. osad, dla sprowadzonych rolników. W tamtym czasie kościół stanowił siedzibę parafii, a dopiero pod koniec stulecia parafię przeniesiono do Rakoszyna.
W 1887 r. T. leżał w gminie Nagłowice i powiecie jędrzejowskim, dzielił się na folwark i część wiejską. Dobra obejmowały 1275 mórg, w tym 792 morgi ziemi uprawnej, 36 mórg łąk i pastwisk, 415 mórg lasów i 32 morgi nieużytków. Na terenie folwarku wznosiło się 9 budynków murowanych (w tym dwór) oraz 10 drewnianych. Na polach zaprowadzony był płodozmian w różnych systemach: 8, 9 i 12 polowym. Las był "nieurządzony", czyli nie prowadzono tu racjonalnej gospodarki leśnej. Ponadto wieś posiadała pokłady kamienia budulcowego. Obecny dwór wzniesiony został w latach 1897-99. Dziedziczką była wówczas Felicja Borkiewiczowa, która w 1901 r. ufundowała we wsi (w miejscu starego kościoła) figurę Matki Boskiej.
W XX w. wieś znacznie się powiększyła i w 1930 r. liczyła 808 mieszkańców. Właścicielem dóbr o wielkości 200 ha był Jonas Szternfeld. We wsi ponadto była kuźnia J. Kota, sklep z różnymi towarami Stanisława Bienia, trzy sklepy spożywcze: J. Kowalskiego, E. Kraski i I. Robaka oraz cieśla A. Zając. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zostały rozparcelowane. Dwór pełnił różne funkcje, mieściła się tu Szkoła Podstawowa, zlikwidowana w 2013 r. Później w budynku znajdował się punkt przedszkolny, a także sklep spożywczy. Obecnie dwór jest własnością prywatną.
Źródła:
Kompleksowy Plan Rozwoju Szkół w Gminie Nagłowice, na lata 2018-2023, załącznik do uchwały Rady Gminy w Nagłowicach z dn. 30 października 2018 r.;
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11833100 @ WIG - Mapa Taktyczna Polski 1:100 000 [1924 - 1939]
- plik mapy: F39_JEDRZEJOW_1921_nnV2pR9_BN_Sygn.ZZK_S-20_491_A.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Budynek wzniesiony na rzucie odwróconej litery "L", piętrowy, z niewielką przybudówką od płn.-zachodu, fasadą skierowany na wschód. Stan zachowania substancji zabytkowej - nieznany. Niezbędne badania terenowe.

Park

Pozostałości parku z XIX w., przekształconego w 1900 r., o pow. około 1 ha.

Inne

Zespół pofolwarczny
Kościół z 1779 r., par. p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011