Szczecno

Stan obecny

Własność prywatna. Dwór w całkowitej ruinie.

Historia

Dwór z XVIII / k. XIX / pocz. XX w.
Szczecno to wieś leżąca 19,5 km na płd.-wschód od Kielc. W XV w. wieś jeszcze nie istniała, a odnotowana została dopiero w regestach poborowych pow. chęcińskiego z 1508 r. Należała wówczas do Borka, który płacił 43 grosze poboru. W 1579 r. wieś leżała w pow. wiślickim i par. Pierzchnica, należała do Stanisława Borka i miała 8 osadników, 4 łany, 2 łany puste, 3 zagrodników z rolą, 1 komornika i 1 biednego. Później miała jeszcze wielu właścicieli, a pod koniec XVIII w. wybudowany został dla Kochanowskich opisywany dwór. Na początku budynek był murowany z elementami drewnianymi, parterowy na wysokiej podmurówce, a od frontu posiadał dwa alkierze.
W 1827 r. we wsi było 45 domów i 330 mieszkańców. Na skutek reformy uwłaszczeniowej z majątku wydzielono 472 morgi ziemi, na której powstało 66 gospodarstw osadniczych dla rolników. W 1885 r. Sz. dzieliło się na wieś - siedzibę gminy i folwark, leżało w pow. kieleckim i parafii Pierzchnica. Była tu szkoła początkowa, huta z wielkim piecem, dwie fryszerki, trzy tartaki i młyn wodny. Okolice wsi bogate były w pokłady rudy żelaza, kamienia wapiennego oraz torfu. W skład dóbr o pow. 9993 morgi wchodziły folwarki Pierzchnianka, Trzemoszna i Ujny, ponadto nomenklatury Wojciechów, Kaczyn, Borków, Czarna i Skrzetle. Samo Szczecno miało 399 mórg roli, 82 morgi łąk, 49 mórg pastwisk i 36 mórg nieużytków. Na polach zaprowadzony był płodozmian 10-polowy. Gmina Szcecno obejmowała prawie 17 tys. mórg i miała 4353 mieszkańców. Dwór pod koniec XIX w. został rozbudowany o piętro, ale spłonął, a w 1929 r. na jego fundamentach Karol Muewe wybudował nowy budynek drewniany. Od strony południowej, gdzie występował duży spadek terenu, dwór wyglądał dość okazale.
W 1930 r. wieś liczyła 630 mieszkańców, a właścicielem obszernych dóbr o pow. 3570 ha był Karol Muewe. Rodzina ta wyprowadziła się ze Szczecna w 1941 r., po czym budynek zajęło niemieckie wojsko. Po 2. wojnie światowej dawne dobra zostały rozparcelowane. W budynku znajdowała się siedziba gminy, następnie szkoły, którą zlikwidowano w poł. lat 90. XX w. W 1988 r. dwór został wpisany do rejestru zabytków. Po likwidacji szkoły został sprzedany w ręce prywatne i pozostawał opuszczony, po czym na skutek dewastacji popadł w całkowitą ruinę.
Źródła:
Wyborcza.pl Kielce. Art. Janusza Kędrackiego z 25 września 2022 roku "Był okazały dwór, zostały tylko schody i piwnice. Przykład tego, ile znaczy zabytek prawem chroniony". - Ze strony pochodzi zamieszczone zdjęcie archiwalne!
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11802120 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 [1929 - 1939]
- plik mapy: P46-S31-C_1936_LoC_G6520_s25_.P6.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pierwszy historyczny budynek z XVIII w. był drewniano-murowany i parterowy, kolejny piętrowy i całkowicie murowany, zaś trzeci - z pocz. XX w. parterowy i nakryty wysokim dachem czterospadowym / łamanym, mieszczącym poddasze. Fasadą skierowany na północ (podobnie jak dwa poprzednie budynki) i poprzedzony wysokimi schodami. Obecnie zachowane są jedynie te schody, częściowo zawalone piwnice oraz fundamenty. Na osi wejścia znajdował się okrągły podjazd.

Park

Park z 2. poł. XIX w. o pow. około 9 ha, zachowany w granicach sprzed 1945 roku. Do dworu prowadzą resztki alei jesionowej.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011