Suliszów

Stan obecny

Działki prywatne. Stan dworu nieznany (2024).

Historia

Dwór z XVII / XIX w.
Suliszów to wieś leżąca 7 km na płn.-zachód od Chmielnika. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1398 r. Według Jana Długosza, w połowie XV w. dziesięciny z łanów kmiecych, folwarku i karczmy, o wartości 4 grzywien, składano plebanowi w Piotrkowicach. W 1508 r. S, wraz z Grabowcem należały do Klemensa i Stanisława Zalaszów; płacili oni 46 groszy i 9 denarów poboru. W 1540 r. wieś była podzielona pomiędzy Mikołaja Łuczyckiego, Rzeczyckich, Zajączka i Jana Kliszewskiego h. Jelita. Każda z tych części posiadała swój dwór i folwark, ponadto siedział tu 1 kmieć na półłanku i 3 zagrodników. We wsi oprócz lasów i łąk były dwie sadzawki. Wartość Suliszowa oszacowano na 150 grzywien. Zaledwie 33 lata później w regestach poborowych odnotowano w S. 4 łany i 2 zagrodników; nazwisk właścicieli nie podano. Po Łuczyckich ich część przeszła w ręce Ossowskich, który ufundowali świątynię w Piotrkowicach. Kolejną znaną rodziną z Piotrkowic są Rokszyccy, fundatorzy kaplicy i klasztoru w P. Byli oni spokrewnieni z rodziną Ossowskich z S.
W 1827 r. było tu 15 domów i 135 mieszkańców. W poł. XIX w. na skutek uwłaszczenia z majątku wydzielono 220 mórg, na których utworzono 22 "osady", czyli gospodarstwa dla rolników. O wsi S. pisze Kaliciński w swoim poemacie z poł. XIX w., gdzie wymienia Ignacego Humnickiego h. Gozdawa (1798-1864), pisarza i poetę. Humnicki po przeprowadzce do Suliszowa zaprzestał działalności literackiej i oddał się gospodarce. Żoną Ignacego była Józefa Plewa-Łuniewska h. Łukocz. Mieli troje dzieci, w tym Zygmunta (ur.1831), ożenionego z Teodorą Izabellą Marią Błeszyńską. Córką tychże była Helena, a Kaliciński opisuje scenę, gdy do wsi przybyli kawalerowie, spośród których wybierała sobie męża. Jednakowoż w WGM takowego nie znajdujemy, czyli prawdopodobnie Helena pozostała niezamężna. W 1885 r. wieś leżała w pow. stopnickim, gminie i parafii Piotrkowice. Dobra obejmowały 1352 morgi, w tym 319 mórg ziemi uprawnej, 153 morgi łąk i pastwisk, 858 mórg lasów i 22 morgi nieużytków. W obrębie folwarku znajdowało się 6 budynków murowanych (w tym dwór) oraz 7 drewnianych. We wsi były pokłady kamienia wapiennego, a także torfu. Dwór w XIX w. został przebudowany.
Po 2. wojnie światowej majątek został zabrany przez skarb państwa i rozparcelowany. Dwór służył jako mieszkania i popadł w ruinę. Informacje na temat stanu dworu, które znajdujemy w Internecie są niespójne, na przykład o odbudowie (?) dokonanej w 1976 r. Podobnie w filmie prezentowanym w Radiu Kielce, gdzie o historii wsi opowiada dr Cezary Jastrzębski. (Link do audycji poniżej).
Źródła:
YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=eb706_ExFxs
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11809942 @ West. Osteuropa 1:25 000 - Niemieckie mapy zaboru rosyjskiego, I WŚ /1914 - 1919/
- plik mapy: XXIX-8-E_Gruppe_Warschau_1915_LoC_G6965_s25_.G4.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wznosił się w południowej części parku i fasadą skierowany był na południe. Układ przestrzenny zespołu dworskiego został całkowicie zniekształcony, a w przybliżonej lokalizacji budynku powstała duża liczba zabudowań mieszkalnych, szop, garaży, etc., dlatego jego identyfikacja na podst. mapy satelitarnej jest niemożliwa. Prawdopodobnie zachowały się piwnice dworu (albo też siedziby zboru ewangelickiego z k. XVII w.), o sklepieniach krzyżowych. Niezbędne dalsze badania terenowe.

Park

Z dawnego parku dworskiego pozostał niewielki fragment drzewostanu pośrodku założenia. Pomiar powierzchni jest w tym przypadku niewykonalny, gdyż trudno zdefiniować, co tu właściwie jest "parkiem". Na jego obszarze sprzed 1945 r. - ok. 2,8 ha - naliczyliśmy ponad 16 działek ewidencyjnych i 30 przeróżnych budynków.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011