Rzeszówek

Stan obecny

Dwór w ruinie, prawdopodobnie własność JST.

Historia

Dwór z poł. XIX w.
Rzeszówek to wieś leżąca nad Białą Nidą i w pobliżu DK nr 742, w odległości 16 km na SE od centrum Włoszczowy. W XVI w. wieś odnotowana jako "Rzeschov" należała do parafii Konieczno, lecz dziesięcinę z folwarku i z łanów kmiecych, wartości 2 i pół grzywny, płacono dziekanowi kurzelowskiemu. Od dziesięciny zwolniona była karczma. Rzeszówek był gniazdem rodowym Rzeszowskich, posługujących się zapewne herbem Półkozic. W 1508 r. podzielony był na części braci: Michała który płacił 24 grzywny poboru i Andrzeja, który płacił 1. grzywnę i 37 groszy. Ciż bracia posiadali również pobliskie Swojsławice. W regestach poborowych z 1570 r. odnotowany jest Adam Rzeszowski, posiadacz 3 łanów kmiecych, 3 zagrodników, karczmy, 2 sadzawek, młyna, lasów, zagajników, dworu, folwarku i łąk. Wartość posiadłości oszacowano na 125 grzywien. Pod koniec XVIII w. wieś należała do Zielińskich, którzy w 1803 r. sprzedali ją Ambrożemu Saryusz-Romiszewskiemu. Prawdopodobnie ta rodzina wybudowała w poł. XIX w. opisywany dwór. W 1854 r. sprzedali majątek Łucji Wąsowicz (z d. Michałowskiej), od której 5 lat później odkupiła go Natalia Dobiecka, po czym po kolejnych 4 latach dobra wróciły w ręce Wąsowiczów.
W 1827 r. we wsi było 15 domów ze 173 mieszkańcami. W 1887 r. R. dzielił się na wieś i folwark, leżał w pow. jędrzejowskim, gminie Węgleszyn i parafii Konieczno. Wieś posiadała bogate pokłady torfu i kamienia. Folwark obejmował 568 mórg, w tym 344 morgi ziemi uprawnej, 106 m. łąk, 13 m. pastwisk, 85 m. lasu, 4 m. zarośli, 13 m. nieużytków i 2 morgi wody. Był 1 budynek murowany i 13 drewnianych. Na polach obowiązywał płodozmian 7 i 12 polowy. Las był "nieurządzony", czyli nie prowadzono tu racjonalnej gospodarki leśnej. W części wiejskiej było 30 tzw. "osad", do których należało 321 mórg ziemi.
W 1872 r. dobra zostały sprzedane rodzinie Popławskich, a w 1899 r. - Dunin-Borkowskich, herbu Łabędź. W 1930 r. posiadaczem 276 hektarowych dóbr był Piotr Borkowski (1898-1940), syn Kaliksta i Marii Wołowskiej. Około 1920 r. ożenił się on z Heleną Niezabytowską h. Lubicz (1901-1975) i mieli sześcioro dzieci: Michała, Stanisława, Marię, Włodzimierza, Zofią oraz Jana. Piotr Borkowski zamordowany został w Katyniu i pochowany na polskim cmentarzu wojennym (tamże). Po 2. wojnie światowej dobra Borkowskich w Rz. zostały rozparcelowane.
Źródła:
Strona internetowa Szkoły Podstawowej w Oksie, link: http://spoksa.pl/images/ZPOoldWWW/zpo_Oksa/zpooksa.pl/kalendarium.html
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
1755933 @ WIG - Mapa Szczegółowa Polski 1:25 000 /1929 - 1939/
- plik mapy: P46-S30-B_NAGLOWICE_1936.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór późnoklasycystyczny. Budynek parterowy, nakryty dwuspadowymi dachami, wzniesiony pośrodku parku i fasadą skierowany na N/NE. Główne wejście poprzedzone kolumnowym gankiem małego porządku, dźwigającym drewniane belkowanie i trójkątny szczyt.

Park

Park z 2. poł. XIX w., przekomponowany na pocz. XX w. Park zachowany jest w dawnych granicach i ma pow. 3,685 ha, plus fragment drzewostanu 0,6 ha na płn. od drogi dzielącej założenie, czyli obok podwórza gospodarczego.

Inne

Dwie obory z 2. poł. XIX w.
Spichlerz drewniany z 2. poł. XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011