Promnik

Stan obecny

Dwór w ruinie. Własność JST (albo prywatny).

Historia

Dwór z 2. poł. XVIII / XIX w.
Promnik to wieś leżąca przy DK nr 786, w odległości 15 km na zachód od centrum Kielc. Niewiele wiadomo o historii wsi w czasach staropolskich. Nie wymienia jej Długosz, ani Pawiński, nie znajdujemy jej nawet na stronie internetowej gminy Strawczyn. Tak więc pierwsza informacja pochodzi z końca XVIII w. i są to jedynie ogólne wzmianki o budowie w tym okresie dworu. W 1827 r. wieś liczyła 45 domów i 243 mieszkańców. W 1887 r. Promnik dzielił się na wieś i folwark, leżał w pow. kieleckim, gminie Piekoszów i parafii Strawczyn. We wsi znajdował się młyn wodny, piec wapienny i bogate złoża kamienia wapiennego. W skład majątku wchodził folwark Ruda Strawczyńska oraz Kamieniec, Piotrowice, Bukówko i Ogrujec. Razem 1614 mórg, w tym Promnik 1208 mórg, na co składało się 469 mórg ziemi uprawnej, 45 m. łąk, 20 m. pastwisk, 636 m. lasów, 36 m. nieużytków i 2 morgi "odpadków" (?). Folwark posiadał 14 budynków murowanych i 4 drewniane; na polach obowiązywał płodozmian 9 polowy. We wsi były także 52 gospodarstwa osadnicze, do których należało 629 mórg ziemi. Ponadto tzw. "osady" posiadały sąsiednie wsie: Ruda Str. 28 z 575 morgami, Małogoskie 7 z 215 morgami i Akwizgran (sic!) 7 z gruntami o wielkości 170 mórg.
Pod koniec XIX w. właścicielem wsi był Adam Roman Popławski h. Jastrzębiec (1861-1918), syn pochodzących z Krakowa - Stanisława P. i Natalii Bukowskiej h. Ossoria. W 1888 r. Popławski ożenił się w Pilczycy z Zofią Zaremba (1860-1901). Po śmierci Zofii ożenił się ponownie, z Marią Daszewską h. Mścigniew (1876-1972), z którą mieli czworo dzieci: Marię (1903-1994) zamężną za Janusza Dzierzbickiego, Stanisława (1905-1944) ożenionego z Anielą Linowską h. Pomian, Annę (ur. ok. 1907) zamężną za Jerzego Daszewskiego oraz Zofię (ur. ok. 1909) zamężną za Andrzeja Daszewskiego. W 1930 r. wieś leżała w gminie Piekoszów i liczyła 548 mieszkańców. Dobra o wielkości 690 hektarów wraz z gorzelnią, młynem i tartakiem należały do sukcesorów Adama Popławskiego. We wsi był ponadto krawiec Ch. Harczowski, sklepy spożywcze J. Lisowskiej i B. Siniarskiego oraz sklep z tytoniem Sz. Salomona.
W czasie 2. wojny światowej Niemcy wybudowali w pobliżu wsi lotnisko polowe, w tym pasy startowe z betonu, schrony, etc. Z tego powodu wieś była przedmiotem działań wywiadowczych Związku Walki Zbrojnej, a później Armii Krajowej. Po wojnie dobra Popławskich zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11799911 @ Deutsches Reich (Gen. Gov.) 1:50 000 - teren Polski II WŚ /1943 - 1944/
- plik mapy: 374-C-1_Miedziana_Gora_XI.1944_LoC_G6520_s50_.G4.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wybudowany w stylu tzw. narodowym. Budynek parterowy, nakryty łamanym dachem, fasadą skierowany na południe. Wejście poprzedzone kolumnowym gankiem.
Od str. zach. zespół ograniczony lokalną drogą, po lewej (zach.) stronie której znajdowała się fabryka wapna. Obecnie jest to teren prywatny.

Park

Park z XIX w. zachowany w przedwojennych granicach, o pow. (przed 1945) 3,7 ha. Współcześnie zachodnia połowa parku znajduje się na dz. ewid. nr 310/16, a wąski pas w cz. płd - 310/9. Część wschodnia z dworem - na dz. nr 310/20.

Inne

We wsi: kapliczka świętej Tekli

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011