Plechów

Stan obecny

Własność prywatna.

Historia

Dwór z pocz. XX w.
Plechów to wieś leżąca 8 km na południe od Kazimierzy Wielkiej. Pierwsza pisana wzmianka o wsi "Plechow" pochodzi z 1243 r. W tamtych czasach leżała ona nad pradawnym szlakiem handlowym z Krakowa do Wiślicy i należała do parafii w Gorzkowie. Pod koniec XIV w. dziedzicem P. był pleban z Gorzkowa - Szymon (Szymek). W 1389 r. pozywali go bracia z Kazimierza: Piotr, Andrzej i Miczek, o spowodowanie szkód w Plechowie. 10 lat później pozywali oni także braci Szymka: Andrzeja i Mikołaja oraz ich matkę. Podczas rozprawy świadkowie poświadczali, że to Szymek ma większe prawa do wsi i to on pozostał jej właścicielem. Szymon miał synów: Jana, kantora wiślickiego, Mikołaja, Ota (Ottona?), sędziego ziemskiego sandomierskiego; Stanisława i Marcina. Zwali się oni Piechowskimi, a w 1481 r. przeprowadzili podział majątku. Mikołajowi przypadły 4 łany w Plechowie z kmieciami: "Piotrkiem sługą, czyli dawnym włodarzem, Staszkiem i Marcinem, Jakubem Zenką i Wawrzyńcem, Rejem i Jantełkiem..." (Sł. Hist.-Geogr.) oraz inne dobra w pow. wiślickim i krakowskim. Drugą część P. dostali Stanisław i Marcin, a pozostałe części oraz "pozostałe gaje w Rachwałowicach, Trunowice, Ciuślice..." i in. - Ocie. Bracia ci mieli także trzy siostry: Annę, Barbarę i Świętochnę. Zapewne to bracia Plechowscy wybudowali we wsi pierwotny drewniany dwór. Istniała tu także karczma, a w 1783 r. na tzw. "Dołach" powstał drugi, mniejszy folwark. Właścicielem wsi był wówczas Antoni Zieliński, płk. wojsk koronnych. W 1827 r. we wsi były 34 domy z 204 m-cami. W poł. XIX w. właścicielami została rodzina Zakrzeńskich, herbu Poraj i prawdopodobnie to oni wybudowali modrzewiowy dwór, do którego na przeł. XIX i XX w. dobudowano część murowaną.
Około 1888 r. Plechów był wsią w pow. pińczowskim, gminie Dobiesławice i parafii Gorzków. Wraz z folwarkiem Doły, P. tworzył majątek ziemski o pow. 664 morgi, w tym 545 mórg ziemi uprawnej, 48 mórg łąk, 38 m. pastwisk, morga lasu i 26 m. nieużytków. We wsi było ponadto 21 gospodarstw osadniczych ze 139 morgami ziemi, zaś w Dołach 6 z 33 morgami. W 1900 r. dziedzic Julian Zakrzeński (1874-1939) ożenił się z Elżbietą Haller de Hallenburg (ur. ok. 1880). Mieli łącznie troje dzieci, w tym najmłodszą córkę Zofię (1909-1989). Częstym gościem w Plechowie bywał w latach 20. XX w. Henryk Hubal-Dobrzański h. Leliwa (1897-1940). Zofia w tym czasie była mężatką, a jej mężem był Tadeusz Zwierkowski h. Bełty (1901-1977). Major "Hubal", najprawdopodobniej uwiódł córkę dziedzica i ożenił się z nią w 1930 r. Majątek Juliana Zakrzeńskiego liczył wtedy 357 hektarów. Po 2. wojnie światowej dawne dobra Zakrzeńskich zostały znacjonalizowane i rozparcelowane. Murowana część dworu zachowała się do czasów obecnych, aż do pocz. XXI wieku stała opuszczona i niszczała. W 2010 r. AWRSP odsprzedała obiekt córce Zofii i Henryka Dobrzańskich - Krystynie Dobrzańskiej-Sobierajskiej. Obecnymi właścicielami są państwo Alicja i Grzegorz Tracz z Krakowa, którzy odrestaurowali obiekt, również z przeznaczeniem na cele krzewienia kultury i historii tego miejsca.
Źródła:
Plan Odnowy Miejscowości Plechów na lata 2010-17
Radio Kielce, art. Kamila Włosowicza z 30 maja 2017 r. "Wzruszająca historia dworu "Hubala";
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11793779 @ West. Osteuropa 1:25 000 - Niemieckie mapy zaboru rosyjskiego, I WŚ /1914 - 1919/
- plik mapy: XXXI-8-A_Gruppe_Warschau_1915_600dpi_HU-Berlin_B-31-122-02.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór piętrowy i nakryty dachem czterospadowym, podpiwniczony, fasadą skierowany na wschód, z dużym okrągłym podjazdem na osi.

Park

Do czasów obecnych zachowała się zachodnia część dawnego parku, o pow. około 2,45 ha. Część wschodnia miała podobną powierzchnię, ale prawdopodobnie została wykarczowana po 2. wojnie światowej. Park obecnie jest czysty i zadbany.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011