Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Lasków
2021, zdjęcie Zbigniew Kałwa
Miniatura LaskówMiniatura LaskówMiniatura LaskówMiniatura LaskówMiniatura LaskówMiniatura Lasków

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Lasków
Zdjęcie Marek Kujawa

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Zbigniew KałwaMarek Kujawa

Lasków

Województwo:świętokrzyskie
Powiat:jędrzejowski
Gmina:Jędrzejów
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Park:nr rej.: A-106 z 7.12.1957

Stan obecny

Własność prywatna; na progu ruiny.

Historia

Dwór z pocz. XX w.
Lasków to wieś leżąca w pobliżu DK nr 728, w odległości 5 km na północ od Jędrzejowa. Wzmiankowana w 1256 r. pośród włości klasztoru cystersów w Jędrzejowie, a w 1271 r. w Kodeksie Dyplomatycznym Polskim, następnie przez Jana Długosza. Pisał on, że "klasztor z powodu żyzności gleby i bliskości położenia usunął kmieci i utworzył z ich ról folwark" ("in praedium et grangiam redegit"). Hodowano tu bydło na potrzeby własne klasztoru, a także urządzono winnice. Wieś posiadała swój młyn nad rzeką Nidą.
Sekularyzacja dóbr, czyli Laskowa i ośmiu innych wsi miała miejsce w 1819 r. W 1827 r. wieś liczyła 17 domów i 160 mieszkańców. Należała m. innymi do rodziny Wielopolskich, od których w 2. poł. XIX w. dobra odkupił Stanisław Nowakowski h. Ślepowron. Prawdopodobnie istniał jeszcze wtedy stary dwór należący do zarządców kościelnych. W 1885 r. leżała w pow. jędrzejowskim, gminie Prząsław i parafii Jędrzejów. Majątek po śmierci ojca w 1916 r. odziedziczył syn Gustaw. W 1927 r. wybudował on nowy dwór, a także wieżę ciśnień, dzięki czemu dwór miał własną instalację wodociągową. Jego córka Celina wyszła za Wacława Lutyńskiego.
W 1930 r. wieś liczyła 504 m-ców, był tu sklep spożywczy J. Putowskiego, kowal J. Domiński, cieśla F. Domiński i stolarz W. Matys. Dobra Nowakowskich obejmowały 154 ha. Po wybuchu 2. wojny światowej Niemcy aresztowali właścicieli. Stanisław Nowakowski zamordowany został w obozie Auschwitz, a Gustaw w Mauthausen w Styrii austriackiej. Lutyńskiego początkowo zabrano do Auschwitz, następnie przewieziony został do Dachau, gdzie doczekał wyzwolenia. Po wojnie był on adwokatem w Kielcach.
Dawne dobra po wojnie zostały zabrane i rozparcelowane przez Skarb Państwa Polskiego. W budynku dworu ulokowano szkołę, a następnie budynek przejęła spółdzielnia produkcyjna. Po przemianach 89/90 przeszedł w ręce prywatne.
Źródła:
Zdjęcie archiwalne: Andreovia.pl Archiwum Społeczne Historii Ziemi Jędrzejowskiej, link:
http://www.andreovia.pl/galeria/picture.php?/3408/categories
Wyborcza.pl, art. Janusza Kędrackiego z 7 stycznia 2023 r. "Cystersi mieli tu niegdyś swoją winnicę. Teraz dwór czeka na remont i zagospodarowanie."
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11809929 @ West. Osteuropa 1:25 000 - Niemieckie mapy zaboru rosyjskiego, I WŚ /1914 - 1919/
- plik mapy: XXIX-7-C_Gruppe_Warschau_1915_LoC_G6965_s25_.G4.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór parterowy, podpiwniczony, nakryty czterospadowym, łamanym dachem, z lukarnami na poziomie niższej kondygnacji, wejściem skierowany na S/SW, z trójkątnymi wystawkami w obu dłuższych elewacjach. Wejście poprzedzone arkadowym gankiem, który dźwigał obszerny balkon.

Park

Park krajobrazowy z XIX w., przekomponowany na przeł. XIX i XX w. i ok. 1930 r. W ewidencji gruntów stanowi pole, na dz. ewid. nr 668 i ma ok. 2,3 ha powierzchni.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Marek Kujawa3 tygodnie temu
Nowa mapa pięknie działa! Nie potrzeba szukać współrzędnych na Geoportalu!