Skatalogowanych zabytków: 11365
Zarejestruj się

Czernica

Langenau

Województwo:dolnośląskie
Powiat:jeleniogórski
Gmina:Jeżów Sudecki
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:pałacowy, XVI-XIX w.
Obiekt:pałac, nr rej.: 530 z 27.01.1959
Park:nr rej.: 503/J z 7.12.1977

Historia

Dwór z XVI w., przebudowany w XVII w. oraz w XIX w. - W 1642 roku ówczesny właściciel Oswald von Lest po pijanemu zabił brata, potem uciekł. Wrócił po wpłaceniu 1000 dukatów. Tablica z opisem wydarzeń ku przestrodze.

Tereny dzisiejszej gminy Jeżów Sudecki posiadają bardzo bogatą historię , pierwsze wzmianki w dokumentach opisujących pobliskie miejscowości pojawiają się już w połowie XIII wieku, a wszystko wskazuje na to, że osadnictwo na tych ziemiach ma znacznie starszą historię tym bardziej, że od niepamiętnych czasów aż do XVII wieku w Jeżowie Sudeckim funkcjonowały kopalnie rud złota i srebra , które wpłynęły na rozwój gospodarczy miejscowości . Po wojnie trzydziestoletniej kopalnie podupadły , a w późniejszym czasie na terenie obecnej gminy rozwinęło się tkactwo ręczne.
Jedną z największych atrakcji turystycznych Czernicy jest pałac, którego pierwszy fundator nie jest znany, jednak pierwotne założenie budowli jako domu warownego z okalającym wałem i fosą musiało mieć miejsce w XIV wieku. Niemieccy historycy są zdania, że początków warowni należy szukać w wieku XIII jako będącej własnością rycerzy z Langenow strażnicy pilnującej szlaków handlowych w tej części Śląska. W rzeczywistości dokumenty dotyczące budowli są bardziej niż skromne. Pałac nie jest nigdzie tak opisywany z uwagi na to, że leży on nieco na uboczu kotliny jeleniogórskiej i zbyt wiele materiałów na jego temat nie ma, niemniej jednak jest starą budowlą, bo mam tutaj taki opis Czernicy, która się przed wojną nazywała Langenau z literatury niemieckiej, gdzie można znaleźć informacje, że sam pałac jest stary, pochodzi z XIII wieku, został założony przez rycerzy Langenoff, których herb można zobaczyć na elewacji pałacu, nawet przy tym herbie jest umieszczona data 1340, ten herb jest związany z rodem panów Langenoff, którzy prócz Czernicy posiadali jeszcze Luben i okoliczną wieś Płoszczyca, która nazywała się wtedy Zaifensdorf.
Wiadomo jest , że już w XV stuleciu posiadały na tym terenie swoje majątki potężne i bogate śląskie rodziny Kittlitzów i Seydlitzów. Według dokumentu z roku 1452 właścicielem posiadłości był Tymon von Seydlitz, a ostatnim potomkiem tej rodziny Hans von Seydlitz zapisany w lokalnych kronikach w roku 1518.
Schaffgotschowie pojawiają się na kartach historii Czernicy w wieku XVI. Wtedy bowiem nabywają posiadłość i rozbudowują w roku 1543 pałac w stylu renesansowym.
Wpływy reformacji są w tym czasie na terenie Śląska bardzo wyraźne; 12 maja 1574 roku odbyła się tutaj zainicjowana przez Sebastiana von Zedlitz dysputa religijna na temat grzechu pierworodnego i wolnej woli człowieka. Teologiczne rozważanie toczyły się pomiędzy magdeburskim sławnym teologiem Flaciusem Illyricusem i najwybitniejszymi ewangelickimi teologami Śląska, między innymi Jakobem Colerusem.
Po śmierci Balthazara II Schoffa Czernica przechodzi w posiadanie rodziny von Lest. W roku 1622 dobrze umocniony zamek oblegany był bezskutecznie przez oddziały pomocnicze króla polskiego, które cesarz Ferdynand II wysłał do walki przeciwko czeskim powstańcom. Z podobnym skutkiem kilka lat później oblegają warownię wojska burgrabiego von Dohna, który mimo swego wojennego doświadczenia i sławy odejść musi z Czernicy bez dostrzegalnych sukcesów. Nieskuteczne oblężenia wystawiają obrońcom warowni i jej fortyfikacjom jak najlepsza opinię; pozostałości fosy jak również liczne szczegóły murów zaświadczają jeszcze dziś o walorach obronnych budowli.
Pod koniec szesnastego stulecia, 30 kwietnia 1672 roku zamek staję się scenerią tragicznych wydarzeń zapisanych w historii rodziny von Lest; ówczesny właściciel Czernicy, Oswald von Lest został w trakcie rodzinnej kłótni zabity przez swego starszego brata Nikolausa. Jeden z braci miał udać się do regimentu do wojska, podczas tej pożegnalnej kolacji, na skutek wypitego wina starli się ze sobą, pokłócili się w wyniku czego został ugodzony nieszczęśliwie mieczem, sztyletem jeden z braci i jak tutaj piszą, po wyjątkowo powierzchownej obdukcji został tutaj pochowany, drugi z braci zbiegł stąd, niemniej jednak po jakimś czasie, po zapłaceniu pewnej sumy, ponieważ mógł się wykupić powrócił tutaj jako wolny człowiek, jak tu jest napisane został pochowany na miejscowym cmentarzu, niemniej jednak jeden brat drugiego w tym pałacu zabił.
W XVIII wieku jako właścicieli posiadłości dokumenty wymieniają kolejno rodziny von Dobschutz, von Glaubitz, von Schweinitz, von Festenberg ? Packisch oraz rodzinę von Forster.
W połowie dziewiętnastego stulecia, a dokładnie w roku 1858 budowla uległa sporym zniszczeniom i została prowizorycznie odbudowana w stylu neorenesansowym. Z pałacowych pomieszczeń zachowała się jedynie w przyziemiu budynku kaplica , bogato zdobiona malowidłami z 1563 roku. W renesansowym fryzie herbowym przedstawione są tutaj rodziny pozostające w związku z majątkiem w Czernicy. Najstarszą częścią tego wnętrza są masywne drzwi, opatrzone zabytkowym, ale wciąż działającym mechanizmem rygli i zasuw. W roku 1861 posiadłość nabył radca handlowy Leopold Scholer. Majątek przekazał swojej córce Adeli, zamężnej z Friedrichem von Klitzing ? Schierokau. W rękach tej rodziny dobra pozostają do końca drugiej wojny światowej. W końcu XIX wieku pałac został rozbudowany do swojej dzisiejszej postaci, natomiast charakterystyczną stożkową wieżę dobudowano w roku 1911. W 1880 roku nabył te dobra Johan Scheller, był on tajnym radcą handlowym króla Niemiec i on ożenił się z Adelą von Klitzing, która w wianie wniosła zarówno Czernicę jak i ówczesne dobra zwane Płoszczyną, jak już mówiłem było to Zaifensdorf. On też przeprowadził gruntowny remont, prawdopodobnie ta data, która jest na fasadzie umieszczona, dokładnie 1900, przypuszczam, że była to data zakończenia tej przebudowy, polegała ona na dobudowaniu głównego wejścia, który zamknął to trzy nawowe założenie pałacowe, jak również zostały wyrównane wszystkie poziomy, a wtedy też pałac został wyposażony w instalacje elektryczno i centralnego ogrzewania. Pod koniec drugiej wojny światowej ?Amt Rosenberg? wywiózł do pałacu w Czernicy z Berliner Reichmusikkammer cenne zbiory zajmujące siedem wagonów kolejowych. Zasoby te wpadły 8 maja 1945 roku w ręce wojsk radzieckich, które zniszczyły większą część bezcennych dzieł sztuki. Powojenna historia pałacu nie odbiega zanadto od scenariuszy opisujących dzieje innych podobnych obiektów. Przez pewien czas zabytek był własnością wrocławskiego przedsiębiorstwa handlu opałem i były tu organizowane kolonie dla dzieci i pracowników tejże instytucji oraz firmom z nią zaprzyjaźnionych. Później pałac przez kilka lat stał pusty, a po ogłoszeniu stanu wojennego umieszczono tutaj garnizon i koszary ZOMO. Dla wyglądu i kondycji obiektu, oraz jego otoczenia fakt ten miał poważne konsekwencje.

tekst: Tadeusz Siwek 2012

Opis

Budynek renesansowy, zachował wiele detali pierwotnych.

Park

Park.

Inne

Kaplica, nr rej.: 1120 z 27.07.1964

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Marek Zimoch10 lat temu
Ok 40 lat temu byłem w tym pałacu na koloni. W parku pamiętam, że był betonowy basen zasilany ze strumyka. Przedsiębiorstwo którego było to własnością to Przedsiębiorstwo Handlu Opałem i Materiałami Budowlanymi z siedzibą we Wrocławiu na roku ul Ruskiej i Kazimierza Wielkiego
Dwór w Czernicy został wzniesiony w XVI wieku ..Dojazd komunikacją publiczną do wsi Czernica zapewniają autobus komunikacji miejskiej linii nr 1 i autobusy PKS z Jeleniej Góry ....dodaje aktualne zdjecia z tego roku . Czernica - wieś - Dolny Śląsk