Ciuślice

Stan obecny

Budynek mieszkalno - usługowy

Historia

Dwór z 1. poł. XIX w.
Ciuślice to wieś leżąca przy DK nr 770, w odległości 9,5 km na wschód od Działoszyc. W XV w. leżała w pow. wiślickim i należała wraz z Turnawcem do braci Plechowskich, posiadaczy licznych majątków ziemskich, głównie w Małopolsce. Już pod koniec XIV w. stanowiła wspólne dobra z pobliskim Turnawcem. Pierwszym znanym nam właścicielem był Mściszek z Ciuślic, którego w 1395 r. pozywał Florian z Knyszyna (k. Działoszyc). Florian pozywał także Piotra z Turnawca i jego syna Zbigniewa, o część dziedziny w Ciuślicach, w zw. z tym miała być przeprowadzona wizja sądowa. Zbigniew miał siostrę Jadwigę, zamężną za Jana z Czapli Wielkich (k. Miechowa). W 1424 r. Mikołaj z C. (syn Mściszka?) sprzedał swoją część po ojcu i stryju - Mikołajowi z Knyszyna, za kwotę 20 grzywien. Kolejnymi posiadaczami wsi została rodzina Niemstów. Ich główne dobra leżały w pow. ksiąskim, natomiast w pow. wiślickim oprócz C. mieli oni jeszcze wieś Seszelów. W 1538 r. Jerzy Niemsta zapisywał (m. innymi na Ciuślicach) po 2000 florenów posagu i wiana swej żonie Reginie Glińskiej. Później wieś miała jeszcze wielu właścicieli, a w 1827 r. liczyła 105 m-ców mieszkających w 16 domach. W 1879 r. Ciuślice zostały kupione za 47 tys. srebrnych rubli. Ok. 1885 r. na dobra składały się folwarki w C. i Turnawcu oraz części wiejskie tychże wsi. Łączny ich obszar wynosił 486 mórg, w tym C. - 305 mórg, na co składało się 260 mórg ziemi uprawnej, 21 m. łąk, 3 morgi pastwisk i reszta - nieużytki. W Turnawcu obejmującym 181 mórg były 142 morgi ziemi ornej, 8 m. łąk, 21 m. lasów i 9 mórg nieużytków.
Na terenie głównego folwarku były 2 budynki murowane i 12 drewnianych. We wsi znajdowały się bogate pokłady kamienia budowlanego i gipsu, a majątek posiadał fabrykę gipsu nawozowego. Po uwłaszczeniu chłopów część ziemi we wsi należała do osadników; w C. było ich 26 z ziemią o obszarze 78 mórg, a w Turnawcu ośmiu, z gruntami o wielkości 36 mórg.
Pod koniec XIX w. właścicielem dóbr w C. był Juliusz Joachim Śląski (1836-1916), posiadacz Książa, Broniszowa, Borzykowa, Zbrodzic i innych majątków. Był on synem Aleksandra Józefa (1800-1884) i Pauliny Dambskiej h. Godziemba. To ważna informacja, aby powiązać Ludwika z kolejnym dziedzicem C. - Władysławem. Otóż Aleksander miał pięcioro rodzeństwa, w tym Rudolfa Józefa Napoleona (1807-1851), podporucznika armii Królestwa Polskiego. Rudolf z żoną Anną Marią Russocką h. Zadora miał dwóch synów, w tym Stefana. Tak więc doszliśmy, że Stefan Śląski, dziadek Władysława - był kuzynem Juliusza!
Juliusz Joachim Śląski w 1858 r. w Krakowie ożenił się z Julią Marianną Rawa-Gawrońską h. Rawicz (1837-1872). Mieli oni pięcioro dzieci. W 1877 r. Juliusz ożenił się ponownie, z Heleną Woynarowską h. Strzemię (1856-1927) i miał z nią jeszcze sześcioro dzieci, w tym syna Ludwika (o którym dalej). Juliusz nabył C. i Turnawiec w 1891 r. i podniósł te gospodarstwa do wysokiej kultury rolnej. Był znanym działaczem społecznym i politycznym, pierwszym wójtem gminy Czarnocin a potem sędzią pokoju w Skalbmierzu, ławnikiem sądu granicznego i in.
Wspomniany wcześniej kuzyn Juliusza - Stefan Śląski (1838-1905), ożeniony był z Heleną Borkiewicz (1842-1911) i mieli syna Michała Stefana Juliana (1873-1943), ożenionego z Wandą Heleną Stefanią Nowierską (1850-1954). Ci mieli wspomnianego już Władysława, ale także Jana i Michała Macieja (1913-2000) oraz córki: Annę i Marię Helenę. Władysław ożenił się w 1913 r. z Jadwigą Białecką (1880-1942) i mieli dwie córki: Alinę (1915-1997) zamężną za Michała Olszewskiego (uczestnika powstania warszawskiego ps. "Bej") i Radomiłę Zofię (1920-1942), zamężną za Wiesława Piątkowskiego.
W 1930 r. wieś leżała w gminie Czarnocin. Gospodarstwo Władysława Śląskiego obejmowało 148 ha, zaś Turnawiec z 16 ha gruntów należał do Ludwika Śląskiego (1898-1976), syna Juliusza z żony Woynarowskiej (czyli wnuka Aleksandra Józefa Śląskiego).
W latach 30. XX w. we wsi był także kowal F. Mucha, sklep spożywczy A. Domagały i "spółdzielnia" M. Kowalskiej. Po 2. wojnie światowej dobra Śląskich zabrał i rozparcelował Skarb Państwa Polskiego. W ostatnich latach budynek dworu został wyremontowany.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Słownik Historyczno-Geograficzny P.A.N.;
Marek Jerzy Minakowski - Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Geoportal;
Mapster:
11810130 @ West. Osteuropa 1:25 000 - Niemieckie mapy zaboru rosyjskiego, I WŚ /1914 - 1919/
- plik mapy: XXX-8-D_Gruppe_Warschau_1915_LoC_G6965_s25_.G4.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór wzniesiony na rzucie "spłaszczonej" litery "U", składający się z korpusu w osi W-E i dwóch skrzydeł po bokach wysuniętych w kierunku północnym. Kompleks fasadą skierowany na południe, nakryty dachami dwuspadowymi, z licznymi lukarnami na wszystkich połaciach dachu.

Park

Park dworski z XVIII / XIX w. o pow. ok. 1,83 ha. Za pozostałości parku uznajemy obszar pomiędzy łukiem lokalnej drogi ograniczającej założenie od południa, a południową granicą podwórza gospodarczego, na całej jego szerokości. Ponadto także na północ od podwórza znajduje się mieszany drzewostan, o pow. 2,3 ha, jednak trudno obecnie stwierdzić, czy było to założenie ozdobne, czy tylko część naturalistyczna. Niestety niemieckie przedruki rosyjskich map nie są tak dokładne i mapa nie odróżnia ogrodów ozdobnych od sadu, szkółek, etc...

Inne

Spichlerz i budynek gospodarczy z 4. ćwierci XIX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011