Bielsko - Biała

Historia

Zamek książąt cieszyńskich, obecnie w formie eklektycznej budowli, mieszczący siedzibę Muzeum Okręgowego, wzniesiony został na wzgórzu w południowo wschodniej części miasta. Badania prowadzone od połowy lat 50 tych XX wieku pozwoliły na dość szczegółowe rozpoznanie obiektu.
Początki warowni sięgają XIII wieku i nie są do końca wyjaśnione. Znajdowała się ona na terenie drewniano ziemnego grodu w Starym Bielsku. Gród założony w XI wieku funkcjonował do początku XIV wieku, kiedy zostało założone dzisiejsze miasto. Gród otoczony był dwoma wałami ziemnymi przedzielonymi fosą. Murowane założenie rezydencjonalno obronne umieszczono w północno wschodniej części wzgórza miejskiego.
Pozostałości pierwszego założenia pochodzą z II połowy XIV wieku. Wzniesiono je na miejscu wcześniejszej drewnianej strażnicy powstałej w I ćwierci XIV wieku lub w końcu XIII wieku. Zamek od początku pełnił funkcję obronnej rezydencji książąt cieszyńskich. Pierwsza wzmianka w źródłach pisanych pochodzi z 1489 roku. W roku 1571 zamek przeszedł w posiadanie rodzin prywatnych. Najpierw byli to Promnitzowie oraz Schaffgotschowie. W roku 1592 roku zamek nabyli Sunneghowie posiadający go prawie półtora wieku.
Za ich panowania zamek został znacznie zmodernizowany. W roku 1752 zamek przeszedł w posiadanie Aleksandra Sułkowskiego, który zdobył tym również tytuł książęcy. Rodzina Sułkowskich wielokrotnie podejmowała się przebudów i modernizacji zamku z czego największa przypadła na 1787 rok. Na lata 1855- 58 przypadła ostatnia przebudowa zamku przeprowadzona z inicjatywy Ludwika Sułkowskiego, której projekt przygotował Jan Potzelmeyer. Przebudowa ta zatarła ostatecznie pierwotny, obronny charakter siedziby nadając jej wyraz wczesno eklektyczny. Pierwotny zamek wzniesiony po 1358 roku z inicjatywy Przemysława I Noszaka.
Był to okazały budynek z łamanego kamienia wapiennego dostawiony do północnego odcinka muru miejskiego z II ćwierci XIV wieku. Budynek położony był na rzucie trapezu, wnętrze było jednoprzestrzenne, konstrukcja dachu wsparta była na dwóch filarach. W XV wieku do zespołu zamku włączono wcześniejszy budynek bramny murów miejskich, który od tej pory pełnił funkcję narożnej baszty zamku.
W południowo zachodnim narożniku założenia zamkowego wzniesiono dwu lub więcej kondygnacyjną wieżę, o przeznaczeniu mieszkalno obronnym. W tym samym okresie od wschodu zbudowano nowy mur miejski, od zachodu mur łączący wieżę z budynkiem bramnym. W latach późniejszych zmodernizowano budynek mieszkalny, dzieląc jego jednorodną przestrzeń na 4 mniejsze izby. Na okres XVI i XVIII wieku przypadają modernizacje polegające na przybliżaniu funkcji pałacu do rezydencji, mniej do obiektu obronnego. Efektem było zbudowanie czteroskrzydłowego założenia z wewnętrznym dziedzińcem.