Sosnowiec - Zamek Sielecki

Stan obecny

W zamku znajduje się obecnie Sosnowieckie Centrum Sztuki. (2024)

Historia

Renesansowy zamek o charakterze obronnym wybudowany został ok. 1620 r. przez Sebastiana Minora z Przybysławic, dziedzica wsi Sielec, na miejscu wcześniejszej fortalicji pierwotnie otoczonej fosą. Przebudowany w 1814 r. przez Ludwika Anhalt-Koethena z Pszczyny w 1814 roku. Po pożarze z 1824 roku został odbudowany pod kierownictwem Józefa Heintzla w latach 1824-1832 jako obiekt pozbawiony cech obronnych. Zamek pozostawał w rękach szlachty polskiej do 1802 r. często zmieniając właścicieli. W czasie zaborów był własnością arystokracji niemieckiej. W 1856 r. zamek nabył hr. Andrzej Renard dla swojego syna Jana. Zamek zostaje gruntownie przebudowany tracąc swoją pierwotną formę. Wyburzono wschodnie skrzydło oraz zasypano fosę i przekształcono istniejący ogród w park w stylu angielskim. W 1884 r. staje się siedzibą rodzinnej spółki górniczej „Gwarectwo im. Hr. Renard”. W 1910 r. wymieniono na nim pokrycie dachowe, w latach 1927-1931 przebudowano kaplicę na potrzeby biura. Po 1945 r. w zamku umieszczono administrację kopalni Sosnowiec, a od 1977 r. Centralna Wzorcownię Szkła Polskiego przedsiębiorstwa „Vitropol”. W latach 1978-1979 zabytek poddano gruntownemu remontowi. Do 1995 r. w gmachu mieścił się Urząd Stanu Cywilnego z salami konferencyjnymi i restauracją. Od 2002 r. przeprowadzano kolejną renowację zamku, który adaptowano na Sosnowieckie Centrum Sztuki. W 2015 roku prowadzono kolejny etap prac remontowo-konserwatorskich z konserwacją polichromii w wieży pn. skrzydła i ekspozycją odkrywek archeologicznych pod podłogą wieży.( uzupełnił Jarosław Bochyński 2024).

Opis

Budowla murowana z kamienia wapiennego łamanego i cegły, piętrowa, podpiwniczona. Piwnice o sklepieniach kolebkowych. Konstrukcja dachu pierwotnie drewniana, ob. stalowa, kryta blachą miedzianą. Wnętrza, liczące 38 pomieszczeń, całkowicie przebudowane. Fragmentarycznie zachowana stolarka z XIX wieku. Zamek pierwotnie zaprojektowany na planie prostokąta z dziedzińcem wewnętrznym. Następnie został przebudowany; powstał obiekt na planie podkowy z czterema kwadratowymi basztami w narożach i ryzalitami na przedłużeniu skrzydeł bocznych. Skrzydło środkowe dwu, a boczne jednotraktowe. W skrzydle pn. na I piętrze znajduje się dawna kaplica przykryta sklepieniem kolebkowym z lunetami i z geometryczną dekoracją stiukową. W narożniku północno-zachodnim pierwotnie klatka schodowe czterobiegowa, sklepiona krzyżowo i kolebkowo z lunetami. Elewacje skrzydeł bocznych siedmio i ośmioosiowe, elewacja skrzydła środkowego ośmioosiowa. Budynek posiada profilowany cokół . Otwory okienne i drzwiowe przekształcone w XIX wieku, bez opasek. Dachy dwuspadowe, kryte blachą, hełmy baszt namiotowe. Dach kaplicy czterospadowy, zwieńczony baniastą wieżyczką z ośmioboczną latarnia. Elewacje skrzydeł bocznych od strony dziedzińca ośmioosiowe, korpusu głównego siedmioosiowa z centralnie ulokowanym trójosiowym ryzalitem, w którym znajduje się wejście główne. Otwory okienne i drzwiowe bez opasek, przekształcone w XIX w., w korpusie pałacu prostokątne, w wieżach zamknięte półkoliście. Dachy dwuspadowe kryte blachą, hełmy baszt namiotowe. Dach kaplicy czterospadowy zwieńczony baniastą wieżyczką z ośmioboczną latarnią.(Jarosław Bochyński 2024)

Park

Park.

Inne

Autorem zdjęcia z 2017r jest RobertWKapturze,. Częściowy opis i zdjęcie archiwalne pochodzi ze strony zameksielski.pl
dodał jerzy M. polskiezabytki.pl
Uzupełnił w 2024 Jarosław Bochyński na podstawie:
Opracowanie Aleksandry Bednarskiej, OT NID w Katowicach
Karta zabytku Marzena Wołosz-Ułaszyn, Marek Ułaszyn
Zdjęcie z 1984 roku Marek Ułaszyn