Toszek

Historia

Warownia posadowiona jest na wzgórzu w zachodniej części miasta. W roku 1927 przeprowadzono pierwsze rozpoznania architektoniczne budowli pod kierunkiem Bodo Ebhardta. Kolejne badania przeprowadzone w związku z odbudową zabytku przeprowadzono w latach 1957 pod kierunkiem J. Kaźmierczyka i K. Nowika oraz 1964-66 pod kierunkiem W. Galasińskiej-Hrebendy. W latach 1956-1963 odbyła się odbudowa i rekonstrukcja zachowanych elementów założenia z przeznaczeniem na pomieszczenie w nich placówek kulturalno-oświatowych. Wg niektórych hipotez zamek został posadowiony w miejscu wcześniejszego grodu Opolan. W trakcie badań nie natrafiono jednak na żadne pozostałości wczesnośredniowiecznych umocnień aczkolwiek wydobyto z ziemi wiele śladów osadnictwa z IX-XII wieku. W XII wieku gród uzyskał status ośrodka osobnej kasztelanii w obrębie dzielnicy opolskiej. Poświadcza to dokument zachowany z 1222 roku. Murowany zamek zbudowano na przełomie XIV i XV wieku. W roku 1429 warownia została znacznie zniszczona w wyniku najazdu husytów. W II połowie XV wieku zamek został odbudowany z inicjatywy księcia oświęcimskiego Przemysława. W XVI wieku warownia należała najpierw do Habsburgów a później do Redernów. Po pożarze w 1570 roku w wyniku odbudowy zamku podjętej z inicjatywy rodziny Redernów, został on przekształcony w renesansową rezydencję. W latach 1650-1666 odbyła się kolejna przebudowa zamku podjęta przez nowych właścicieli Colonnów. W latach późniejszych siedziba była wielokrotnie remontowana i przekształcana przez nowych właścicieli. W roku 1811 założenie zostało doszczętnie strawione przez pożar co spowodowało ostateczny upadek budowli. Ówcześni właściciele przeprowadzili się do tzw. dolnego dworu.

Założenie zbudowano z miejscowego kamienia. Zamek posadowiony na płaskim wierzchołku wzgórza odciętego fosą. Nieregularny kształt założenie wynika z topografii terenu jak również (wg niektórych badaczy) z wcześniejszego obiektu który istniał w tym miejscu. Mury obwodowe biegły po krawędzi wzgórza: od północy i zachodu prostymi odcinkami, od południa i wschodu wyginały się w łuk. Wjazd do zamku umieszczony był na wchodzie i poprzedzony był przedbramiem oraz mostem przerzuconym ponad fosą. W 1570 roku we wschodniej części dziedzińca powstał dom mieszkalny posiadający dwie narożne, cylindryczne baszty. Od wschodu powstało również podzamcze otoczone murem z bastejami narożnymi oraz dwiema bastejkami flankującymi nową bramę wjazdową. Dawny wjazd do zamku został zabudowany nowym budynkiem bramnym. W latach 1650-1666 do zachodniego odcinka murów dostawiono od zewnątrz nowy dom mieszkalny posadowiony na planie prostokąta. Od strony dziedzińca zbudowano dwie czworoboczne, czterokondygnacyjne wieże. Przy murze północnym wzniesiono od zewnątrz stajnie zamkowe posadowione na planie wydłużonego prostokąta. W trakcie kolejnej modernizacji budynek bramny zyskał nowe elewacje oraz dostawiono do niego dwie wieże na planie kwadratu. Adaptacji na dom burgrabiego uległa północna basteja przybrana przedzamcza. Bez większych zmian przestrzennych zamek dotrwał w takim układzie do 1811 roku.

Inne

Ogrody (wzgórze zamkowe).