Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Kruszyna
Zdjęcie Napoleon 2008

Kruszyna

Województwo:śląskie
Powiat:częstochowski
Gmina:Kruszyna
Rodzaj obiektu:Pałac

Rejestr zabytków

Zespół:pałacowy
Obiekt:pałac, nr rej.: 209 z 12.05.1946 oraz 230 z 27.12.1967
Park:nr rej.: 213 z 12.05.1946 oraz 232 z 27.12.1967

Stan obecny

Obecnie w rękach prywatnych. W 2011 r rozpoczęto remont.

Historia

Lokalna legenda mówi, że w podzięce za ocalenie życia przed rozjuszonym dzikiem Kacper Denhoff postawił w Kruszynie wXVII kościół, a niedlugo później i pałac dla siebie.Wieś powstała jednak dużo wcześniej, w XIII w. Od 1462 r. majątek należał do rodziny Koniecpolskich. Na pocz. XVII w. Aleksandra Koniecpolska poślubiła Kacpra Denhoffa, który uczynił z Kruszyny siedzibę rodową. Pałac wzniesiono ok. 1630 r. wg projektu Tomasza Ponciniego, znanego włoskiego architekta. Budynek powstał w pobliżu starszego dworu Koniecpolskich.Po wygażnięciu męskiej linii Denhoffów pałac przechodzil z rąk do rąk przez XVIII i XIX w. W 1862 r. majątek przeszedł we władanie ks. Eugeniusza Lubomirskiego. W następnym roku w pałacu ulokowano lazaret powstańczy. Po upadku powstania styczniowego majątek znów stał się siedzibą szlachecką i był stopiowo odbudowywany. Mieścił m.in. bogatą bibliotekę książęcą i kolekcję portretów królewsko-książęcych. Podczas wojny pałac mocno ucierpiał.Po wojnie, do lat 60tych XX w., mieścił dom dziecka. Później popadał w coraz większą ruinę. W 1990 r. został zakupiony za symboliczną złotówkę przez księcia Stanisława Lubomirskiego Lanckorońskiego. Pałac miał mieścić sanatorium i ośrodek opieki Fundacji Sue Ryder, jednak odstąpiono od tego projektu.
Na przestrzeni stuleci pałac w Kruszynie gościł wiele znakomitości, jak choćby króla Władysława IV z królową Cecylią Renatą, króla Jana Sobieskiego w drodze pod Wiedeń, królową Marię Kazimierę, królową Eleonorę, wdowę po Michale Korybucie Wiśniowieckim czy prezydena Ignacego Mościckiego.

Opis

Barokowy pałac z 1 poł XVII w. Kruszyńskie założenie pałacowo-parkowe powstało na osi pł-płn. Prowadzi ona poprzez basztę z mostem zwodzonym, podjazd i sień na wewnętrzny dziedziniec, a dalej klomb i poprzez park. Czterokondygnacyjny pałac powstał z czterech skrzydeł, na planie zbliżonym do kwadratu, z wewnętrznym dziedzińcem. Budynek jest nakryty dachami czterospadowymi z facjatkami. Od strony ogrodu [płd.] elewację rozszczepiają dwie narożne, kwadratowe baszty. Fasada jest jedenasroosiowa, zaś wlewacje boczne - siedmioosiowe. Skrzydło frontowe jest zakończone skarpami i wydłużone względem pozostałych, zrównując się z basztami. Elewacje zdobione są gzymsem koronującym i ozdobnymi opaskami okiennymi. Fasada posiada dodatkowo zdobione okna piętra ? są zwieńczone na przemian trójkątnymi i półokrągłymi nadprożami. Na osi fasady widoczne są trzy otwory mieszczące wejście, ujęte w portal zdobiony półkolistym naczółkiem. Ponad głównym wejściem nadal widoczny jest napis głoszący w tłumaczeniu "Sobie, przyjaciołom, potomnym, Kacper Denhoff".
Wewnątrz zachowały się XVIIwieczne kominki oraz portale zdobione herbami Denhoffów i Lubomirskich.

Park

Zachował się spory fragment XIXwiecznego parku krajobrazowego.


tekst: Redaktor Druga Połowa 2011

Inne

Kaplica Sobieskiego z 2 poł. XVII w., nr rej.: 210 z 12.05.1946 oraz 233 z 27.12.1967
Pustelnia Denhoffa z 2 poł. XVII w., nr rej.: 211 z 12.05.1946 oraz 234 z 27.12.1967
Oficyna Lubomirskich z wieżą zachodnią z 2 poł. XIX w., nr rej.: 736 i 735 z 27.12.1967
Budynek gospodarczy z wieżą wschodnią, XIX/XX w., nr rej.: 231 i 734 z 27.12.1967
Aleje dojazdowe z XIX w., nr rej.: 1153 z 14.06.1974

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.