Zelewo

Stan obecny

Budynek odnowiony zamieszkany. Bardzo przyjaźni ludzie ,można było porozmawiać.

Historia

Dwór z XIX w., z oryginalnym gankiem.
Majątek należał do starej szlachty kaszubskiej Bach-Żelewskich, należący do 1945 r. do kata Warszawy Ericha.

Zelewo to wieś usytuowana przy drodze krajobrazowej zwanej Kępą Górecką (niedaleko rzeki Redy). Znajduje się w najniżej położonym punkcie gminy Luzino (35 m).

Pierwszą wzmiankę o tej wsi odnotowano w 1400 roku informując, że przebywają w niej Jeszko i Maciej na Żelewie. Nazwa tej wsi wywodzi się od błota - bagna. Funkcjonowała na prawie polskim co obligowało mieszkańców do oddawania czynszu w naturze i przekazywania do służby zbrojnej jednego mieszkańca. Fenomenem tej wsi jest fakt, że od początku do końca II wojny światowej stanowiła własność rodziny Żelewskich.
Wielu ciekawych informacji o życiu tej wsi dostarcza "Kronika szkoły powszechnej od 1884-1945 roku". Założycielem tej kroniki był Franciszek Szornak (ur. 1857 roku w Szemudzie). Był regionalnym działaczem, nauczycielem (jedynym, któremu nadano tytuł rektora szkoły powszechnej) w latach 1884-1900. Zamiłowanie do Kaszub zaowocowało u niego szkicami etnograficzno - historycznymi o zwyczajach i przesądach. Był również miłośnikiem przyrody. Urządzał ogrody z ziołami i poletka doświadczalne dla dzieci. Te zainteresowania uwidocznione zostały na kartach "Kroniki" prezentując życie wsi, zwyczaje, uroczystości m.in. wysadzanie pamiątkowych drzew, oraz fascynującymi opisami pogody. Od 1923 roku karty kroniki zapisywał Cyprian Lewicki (który wychował sześcioro własnych dzieci ; 2 lekarzy i 4 nauczycieli).

W 1918 roku Zelewo należało do Polski i było wsią graniczną między Polską i Niemcami. W okresie międzywojennym nauczycielem szkoły w Zelewie był znany pisarz kaszubski Aleksander Labuda (Guczów Mack). Również w tej wsi żył i pracował poseł na Sejm II RP Antoni Groth.

Zelewo w 1880 roku liczyło 33 mieszkańców, obecnie 371. W tej wsi znajdują się po 3 zakłady usługowe, transportowe i handlowe oraz jeden gastronomiczny.

Opis

Dwór z zachowanym, oryginalnym gankiem, bezstylowy z facjatką wysuniętą przed ganek na czterech filarach, przypomina zwykłą, chłopską chatę.

tekst: Mariusz Dolhan 2011