Żabno

Stan obecny

Właścicielem dworu był w 2 poł. XX w. Franciszek Urbaniak. Zmarł w 2005 r. Istnieje 6 spadkobierców ś.p. Franciszka, którym nic nie zapisał. Dwór jest opuszczony i popada w ruinę.

Historia

Dwór z 1859 r.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z XIV w., gdy stanowiła ona dobra rycerskie w komturstwie tucholskim. W 1344 r. komtur Konrad Vullekop nadał na prawie chełmińskim Konradowi Splitstosenowi oraz jego spadkobiercom 20 łanów zwanych Żabno. Wśród właścicieli tych dóbr wymieniany jest między innymi: J.Żabiński (1575 r.), Józef Prądzyński, J. Lewald- Jezierski. Kolejnym właścicielem był Krzysztof Łukowicz - Stolnik Koronny. Był bezdzietny, więc dobra odziedziczył jego bratanek - Józef, który po wykupieniu udziału Prądzyńskiego został w 1812 r. jedynym właścicielem Żabna. Był nim do 1822 r. gdy jego bratowa Marianna wystąpiła o subhastę, czyli licytację dóbr. Nabył je Oberamtmann Schmidt. Józef zmarł w 1829 r. zapisawszy majątek córce, co było sprzeczne z obowiązującymi wówczas prawami. Testament unieważniono, a majątek został podzielony. Dobra te jako pierwsze i nieliczne w tej okolicy przeszły na kilkadziesiąt lat w ręce pruskie. Kolejnymi właścicielami była rodzina Raschke. W 1859 r. ówczesny właściciel Gustaw Raschke wybudował tu istniejący dwór. Kolejnym właścicielem majątku był Walenty Rożek z Czyczków (1891 r.). Jego synem był Józef, ur. w 1895 r. Zamieszkał we dworze dopiero po zostaniu wójtem w 1921 r. Majątek liczył wówczas 492ha. Józef był dobrym gospodarzem ale też działaczem społecznym. Majątek zaczął przeżywać trudności. Józef postanowił spłacić długi dochodami z parcelacji, która trwała od 1920 do 1936 r. W 1937 r. Poznańskie Ziemstwo Kredytowe ogłosiło licytację majątku. W czasie wojny wraz z synem Antonim, który był harcerzem zostali aresztowani i zamordowani przez hitlerowców. Po 2 wojnie światowej na mocy reformy rolnej, majątek ten rozparcelowano między 26 rodzin chłopskich. W latach 1953-1956 istniała tu Spółdzielnia Produkcyjna. Później we dworze mieściły się mieszkania do czasu kupna przez prywatnego właściciela, który prowadził tu sklep i mieszkał. Obecnie dwór stoi opustoszały.

Opis

Dwór późnoklasycystyczny. Budynek wybudowany na planie prostokąta, wymurowany z kamienia i cegły, otynkowany, parterowy z dwuspadowym dachem, użytkowym poddaszem i mieszkaniami w szczytach. W osi wejściowej piętrowy ryzalit zwieńczony przyczółkiem, oraz taras ze schodami. Ozdobą wschodniej części budynku jest nowszy, drewniany ganek z kolumienkami, zaś stronę płn.-zachodnią akcentuje kamień węgielny z datą budowy, oraz inicjałami właścicieli dworu. Niestety brak danych źródłowych o żonie Gustawa Raschke - B.H.

Park

Park krajobrazowy z 2 poł. XIX w. W otoczeniu dworu, zgodnie z wymogami sztuki ogrodowej ówczesnych czasów, założono park krajobrazowy opadający w kierunku południowo wschodnim i przechodzący bezpośrednio w rozległe łąki. Park jest zdewastowany, o zatartym dawnym układzie przestrzennym na skutek rozrostu samosiewów. Do dziś zachował się tu bogaty drzewostan, w którym dominują klony pospolite, dęby szypułkowe i lipy drobnolistne. Na szczególną uwagę zasługują cztery lipy drobnolistne rosnące w pobliżu dworu uznane za pomniki przyrody, oraz trzy pomnikowe klony pospolite o obw. w pierśnicy 300-330cm.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011