Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Przezmark
2011 Odbudowany fragment podzamcza, zdjęcie Michał Jakobielski
Miniatura Przezmark

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Michał Jakobielski

Przezmark

Województwo:pomorskie
Powiat:sztumski
Gmina:Stary Dzierzgoń
Rodzaj obiektu:Zamek

Rejestr zabytków

Obiekt:ruiny zamku, nr rej.: 514 z 12.07.1961 oraz 871/68 z 17.08.1968

Stan obecny

Od 2000 roku własność Jolanty i Ryszarda von Pilachowskich. Od tej pory właściciele, kawałek po kawałku, odbudowują zamek i zabezpieczają to, co z niego pozostało. Obiekt dostępny, sam Pan Ryszard po nim oprowadza opowiadając z zapałem o historii zamku.

Historia

Ruiny zamku należącego pierwotnie do komturii w Dzierzgoniu wznoszą się na otoczonego stromymi brzegami cyplu na północy jeziora Motława Wielka. Położenie zamku charakteryzuje się niezwykłymi walorami krajobrazowymi. Z pierwotnej nazwy miejscowości Prutenicale Forum wywnioskować możemy, że przed podbojem krzyżackim w miejscu zamku funkcjonowała pruska osada handlowa. Warownia na przestrzeni wieków uległa wielu przeobrażeniom formalnym i funkcjonalnym. Zamek mieścił siedzibę wójta, prokuratora konwentu, który osiadł w warowni po zniszczeniu zamku w Dzierzgoniu. Z początkiem XVI wieku zamek przeszedł w posiadanie biskupów pomezańskich a w latach późniejszych władały nim rodziny von Egmon i von Verdte. Na wieki późniejsze przypada okres funkcjonowania w zamku różnych urzędów. Ostateczny kres funkcjonowania warowni przypada na wiek XVIII kiedy to zamek zaczęto rozbierać. Rozpoczęcie budowy zamku miało miejsce w pierwszej dekadzie XIV wieku. Prace budowlane ciągnęły się aż do połowy stulecia oraz jaszcze w latach 1414-1437. W tym okresie zamek przejął funkcję siedziby komtura. Przebudowa zamku nastąpiła pod koniec XVI wieku. Położenie zamku wykorzystuje naturalne właściwości terenu. Zamek właściwy zlokalizowany jest w południowo-wschodnim narożniku trapezoidalnego półwyspu. Zamek posiadał przedzamcze oddzielone od niego szeroką mokrą fosą z mostem przerzuconym od północy. U nasady półwyspu przekopano kolejną fosą wzmocnioną murem obronnym, bramą poprzedzoną mostem na ceglanych filarach oraz dwiema wieżami: okrągłą od zachodu i tzw. Jeniecką od zachodu. Wieża Jeniecka, zachowana do dziś w niezmienionej formie pochodzi z 1329 roku i jest jedynym w pełni zachowanym elementem pierwotnych obwarowań. Posadowiona została na planie kwadratu i ma wysokości 35 m.
Główne założenie posadowione zostało na planie prostokąta (47/73 m). W początkowym okresie założenie składało się jedynie z prostokątnego domu głównego posadowionego przy kurtynie wschodniej oraz bramy w kurtynie północnej wzmocnionej parchamem. Dom główny prezentuje w architekturze krzyżackiej niezwykłe rozmiary: 12/61 m. Posiadał trzy kondygnacje a w XVI wieku został podwyższony o dodatkowe dwa piętra. Budynek mieścił główne pomieszczenia zamku. Od północy do domu przylegała masywna wieża. Od południa do muru przylegała wieża ortogonalna z danskerem umieszczonym bezpośrednio nad jeziorem. Skrzydło północne było budowane w XV wieku celem powiększenia zamku i dostosowania go do pełnienia funkcji komturii oraz w XVIII wieku. Budynek południowy zabudowany został w latach 1601-1603. Do budynku wschodniego od strony dziedzińca przylegały dwukondygnacyjne krużganki. W literaturze funkcjonują one jako dzieło XVI wieczne. Możliwe, że są jednak starsze. W latach 1931-37 cokoły krużganków wraz z filarami kondygnacji piwnicznej zostały odsłonięte i częściowo zrekonstruowane. Obecnie stan techniczny ruiny pozostawia wiele do życzenia i wymaga pilnej konserwacji.

Inne

Baszta, nr rej.: 1175 z 19.05.1968

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Karol Barsolis Turysta Kulturowy 7 lat i 7 miesięcy temu
pan Ryszard sprzedawal grzejniki , a teraz jest VON to ciekawe ?
Danuta Thiel-Melerska6 lat i miesiąc temu
Her Tylo (Tile) von Wessling był wójtem w Przezmarku przypuszczalnie w latach 1404 – 1407, w latach 1407 - 1410 roku komturem domowym w Dzierzgoniu. Samego Tylo określono w Księdze Dłużników „nasz kompan”, czyli cieszył się całkowitym zaufaniem braci zakonnych. Moja rodzina jest z nim spokrewniona. Gratulacje za piękny zamek.
Zbójcerz z Witkowa6 lat i miesiąc temu
Z tego co czytam to z prawdziwego historycznego zamku pozostała w zasadzie wieża. Budynek mieszkalny obok nie ma uzasadnienia historycznego i jest to współczesna kreacja właściciela do celów mieszkalnych, postawiona w miejscu po byłej gospodzie bodajże. Jak by nie było, przydałoby się więcej zdjęć. Nikt nie odwiedza Przezmarku, czy jak...
Marek Kujawa6 lat i miesiąc temu
Nie tylko wieża. Jest dużo ruin ukrytych w krzakach w kierunku jez. Motława Wielka. Widać je z wieży...