Ogorzeliny

Stan obecny

Mieszkania

Historia

Dwór z 2. ćwierci XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi, nazywanej wówczas Gori, pochodzi z 1236 r., zawarta jest w dokumencie wyznaczającym granice wsi Kruszewa, Mochla i Orla. W 1275 r. nazwa miejscowości pojawiła się w pisowni jako Ogorelina. 29 czerwca 1338 r. Wieki Mistrz Krzyżacki Ditrich v. Altenburg wydał dokument osadniczy (na prawie chełmińskim) dla dóbr rycerskich lennych Gerhardsdorf. Połowę dóbr nadano wówczas Henrykowi Becgert, a drugą połowę Lange Henneken i jego siostrzeńcom Tomaszowi Henneken i Herberdowi. W dokumencie tym wspomniano, że nazwa polska miejscowości brzmi Ogorslyn. Nazwę Gerhardsdorf używaną w czasach krzyżackich, zmieniono na Gersdorf. Ogorzeliny leżały w komturstwie człuchowskim i były parafią położoną w dekanacie tucholskim należącym do arcybiskupa gnieżnieńskiego. Od XV w. następowała kolonizacja wsi przez napływową ludność niemiecką, tzw. Kosznajderów. Katoliccy osadnicy z okolic Osnabruck znaleźli na tych terenach dogodne miejsce do zasiedlania, a ich potomkowie wspólnie z polską społecznością współtworzyli historię tej ziemi chojnickiej. Masowa kolonizacja tych terenów przypada na XV i XVI w., po wojnach polsko ? krzyżackich. W okresie polskiego panowania 1466 ? 1772 wieś nosiła już obecną nazwę. W latach 1612 ? 1626 należały do Samuela Żalińskiego, wojewody pomorskiego, sędziego człuchowskiego. W 1614 r. S. Żaliński zapisuje braciom Jakubowi i Pawłowi Knutom na Ogorzelinach 1 200 zł. na rok. W 1653 r. właścicielami Ogorzelin byli następcy S. Żalińskiego. Ziemia należąca do kościoła obejmowała wcześniej 4 włóki, lecz 2 zajął już wcześniej dziedzic Samuel Żaliński, a 2 dzierżawili dwaj karczmarze. W 1698 r. właścicielem Ogorzelin był Kazimierz Słupecki, a w 1727 r. jego syn Jędrzej Słupecki, który w tymże roku połowę Ogorzelin daje, a połowę sprzedaje Józefowi Potulickiemu, staroście borzechowskiemu. Kolejnym właścicielem był Franciszek Lutomski (zm. 1760 r.) a następnie jego syn Teodor. W 1798 r. Ogorzeliny były w posiadaniu Franciszka Prądzyńskiego ( zm. 1829 r.) . W 1823 r. na cmentarzu wzniesiono kaplicę grobową dla rodziny Prądzyńskich, a w 1824 r. odnowiono kościół. Syn Franciszka Prądzyńskiego, Wincenty był następnym właścicielem Ogorzelin. Kolejnymi właścicielami majątku byli Richard von Brechandt i Ignacy Oborski. Ten z uwagi na chorobę żony i wynikłe stąd długi, zmuszony został do sprzedaży majątku, który uległ parcelacji. Po 1945 r. majątek został znacjonalizowany, a właścicielem został Skarb Państwa Polskiego. Dwór był przebudowywany w XX w., a w ostatnich latach wykonano remont dachu.

Opis

Budynek o skromnych cechach klasycystycznych, parterowy z facjatką, częściowo podpiwniczony. Wzniesiony na planie prostokąta, o dwutraktowym układzie wnętrz, z sienią na osi. Wejście poprzedzone nowszym drewnianym gankiem. Wysoki dach naczółkowy kryty dachówką.

Park

Park z XIX w. Zaniedbany, zarośnięty, o nieczytelnej dawnej kompozycji przestrzennej.

Inne

Kościół parafialny pw. Świętego Krzyża, XIV / XVIII w., przeb. 1893 r.
Kaplica grobowa Prądzyńskich z 1823 r., neogotycka, murowana z cegły z użyciem kamienia.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011