Tybory - Kamianka

Historia

Tybory Kamianka to jedna z wsi okolicy szlacheckiej Tybory, która powstała z rozdrobnienia dużego nadania ziemskiego, założona zapewne na początku XV w. (pierwsza wzmianka z 1569 r.), gniazdo rodziny Kamieńskich. W drugiej połowie XVI w. stanowiła ośrodek dóbr, z których największa część należała do Walentego Mościckiego, wojskiego bielskiego oraz do Jałbrzykowskich, właścicieli cząstkowych. Spośród następnych właścioieli znani są Zygmunt Laskowski, wojewodzic płocki, który w 1667 r. sprzedaje wieś, Michał Głazanecki, skarbnik podlaski (1684 r.). Od 1687 r. dobra były w posiadaniu rodziny Skiwińskich. Około 1856-57 roku majątek zostaje wykupiony przez dotychczasowego dzierżawcę Gracjana Roszkowskiego, po 1865 r. stanowi własność Edwarda Kazimierza Ulatowskiego. W 1885 r. jako właściciel wymieniany jest Jakub Żochowski. W latach dziewięćdziesiątych XIX w. odziedziczyła go córka Żochowskiego Julia Florentyna 1'voto Skarżyńska, 2'voto Wacławowa Sadowska. W 1904 r. majątek był zadłużony i wystawiony na publiczną licytację, odkupiła go dotychczasowa właścicielka Julia Sadowska. W okresie międzywojennym jako właściciele majątku wymieniani są Wacław Sadowski, mąż Julii i ich syn Mieczysław. Po drugiej wojnie światowej majątek rozparcelowano, w 1965 r. dwór wraz z częścią parkowo – ogrodową przekazano PAN.
Istniejący dwór wzniesiony zapewne po 1857 r. przez Gracjana Roszkowskiego, na miejscu starszych. Neoklasycystyczny. Autor projektu nieznany. Spalony w czasie drugiej wojny światowej i zrujnowany po wojnie. Odbudowany w latach 1953 -1959, zakończenie prac remontowych í adaptacja na potrzeby PAN w latach 1965 - 69. W latach 90 mieszczą się w nim magazyny archiwum PAN, mieszkanie dozorcy, pokoje gościnne. W 2010 roku od PAN odkupuje dwór osoba prywatna (JB2024)

Opis

Dwór murowany z cegły i otynkowany, posadowiony na planie prostokąta, o regularnej bryle. Parterowy, wysoko podpiwniczony, z mieszkalnym poddaszem nakrytym wysokim dachem czterospadowym. Połacie dachu kryte czerwoną dachówką ceramiczną. Wysokie piwnice ze sklepieniami kolebkowymi z lunetami. Elewacja frontowa 9 osiowa z 3 osiowym, piętrowym ryzalitem umieszczonym centralnie, zwieńczonym trójkątnym szczytem. Ryzalit poprzedzony został czterokolumnowym portykiem, wspierającym taras na wysokości piętra. W wysokości piętra posiada zaokrąglone naroża. Portyk skomponowany został w zmodernizowanym stylu toskańskim i poprzedzony szerokimi, jednobiegowymi schodami. W połaci dachowej symetrycznie rozmieszczone lukarny nakryte daszkami pulpitowymi. Na elewacji bocznej umieszczono w niesymetrycznym układzie otwory okienne oraz dodatkowe wejście do poziomu piwnicy. Elewacja ogrodowa 9 osiowa z 3 osiowym, piętrowym ryzalitem umieszczonym centralnie, zwieńczonym trójkątnym szczytem. Ryzalit poprzedzony został otwartym tarasem zakończonym schodami. W połaci dachowej cztery symetrycznie rozmieszczone lukarny, analogiczne w formie do elewacji frontowej. Od strony ogrodu założenie wykorzystuje silny spadek terenu. Wystrój elewacji skomponowany za pomocą profilowanych opasek okiennych oraz parapetów zewnętrznych, wydatnego i profilowanego gzymsu koronującego, wydatnej części cokołowej z otworami okien piwnicznych, gutt umieszczonych pod profilowanym gzymsem trójkątnego szczytu ryzalitu. Całość skomponowana w duchu uproszczonego klasycyzmu. Układ wnętrz dwutraktowy z dużą sienią na osi głównej. Dwór w wyniku przebudowy, oprócz układu pomieszczeń zatracił historyczny charakter wnętrz. Zostały one dostosowane do pełnienia funkcji magazynu i archiwum. Zachowała się oryginalna stolarka okienna i drzwiowa. Budynek znajduje się w dobrym stanie technicznym. Obecnie (rok 2009) obiekt jest przygotowywany do przetargu.

Park

Park.

Inne

Zdjęcia z 1992 roku I. Iwaniuk