Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Czaplice
Tschaplitze, Pankowisna
Województwo:podlaskie
Powiat:łomżyński
Gmina:Łomża (wiejska)
Rodzaj obiektu:Dwór
Powiat:łomżyński
Gmina:Łomża (wiejska)
Rodzaj obiektu:Dwór
Rejestr zabytków
Zespół:dworski z 1860 r., nr rej.: A-467 z 30.12.1991Stan obecny
Własność J.S.T.Szkoła podstawowa.
Historia
Dwór z k. XVIII / 2. poł. XIX w.Czaplice to wieś leżąca 9 km na płd. od centrum Łomży, niegdyś nad rzeczką zwaną Łomshitschka (Łomżyczka), swój początek biorącą w okolicach wsi Żebry. Opisywany dwór leży na terenie dawnego folwarku Pączkowizna - obecnie części Czaplic - oddalonej od centrum wsi o ok. 500 metrów w kier. wschodnim. Wg respondentów miejsce to nazywane było również "Andrzejkami", jednak wspomniana nazwa występuje na mapach archiwalnych w nieco innym miejscu - dalej na płd., a nawet po zachodniej stronie wsi.
Pączkowizna zaistniała dopiero na pocz. XVIII w. i należała wówczas do Antoniego Zawadzkiego. Powstała w wyniku odłączenia od dóbr Boguszyce. Pod koniec stulecia ówczesny właściciel Mrozowski wybudował tu pierwotny, drewniany dwór. Na pocz. XIX w. posesorem folwarku był Stanisław Przestrzelski, którego syn Władysław stał się posiadaczem (dziedzicem) dóbr. To on w 1860 r. wybudował na niewielkim wzniesieniu opisywany dwór, a w jego otoczeniu założył ozdobny park.
W XIX w. Cz. były wsią szlachecką i włościańską w pow. łomżyńskim. W 1827 r. było tu 8 domów z 59 m-cami. Dzieliły się na część wiejską zw. "Osobne" i folwark. W części wiejskiej mieszkało także 6 osadników, którzy posiadali zaledwie 5 mórg gruntu. Do folwarku nabytego w 1879 r. za 13750 srebrnych rubli (nazwiska kupca nie podano), przynależało 361 mórg, w tym 269 mórg ziemi uprawnej, 27 m. łąk, 27 m. pastwisk, 26 m. lasu oraz 12 mórg nieużytków. Na zabudowania folwarku składało się 10 budynków drewnianych i 3 murowane (w tym zapewne dwór). Wieś należała wówczas do parafii Szczepankowo. Nabywcami była prawdopodobnie rodzina Lutosławskich.
W 1921 r. Cz. liczyły 302 m-ców, w tym 279 katolików i 23 żydów, mieszkających w 40 domach. Do 1939 r. wieś leżała na terenie woj. białostockiego i powiatu łomżyńskiego. W 1930 r. jako właściciela Pączkowic o pow. 131 ha odnotowano Jana Lutosławskiego. Z kolei w Czaplicach znajdował się wiatrak J. Radowicza i szewc - Czesław Kowalewski. Po 2. wojnie światowej pozostałości dawnego folwarku stały się typowym elementem krajobrazu wsi rolniczej. Dwór w Pączkowiźnie (ob. Czaplice) po adaptacji służył jako szkoła podstawowa. Z czasem zabudowania folwarku uległy wyburzeniu.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902;
Księga Adresowa Polski, 1930;
Strona internetowa "mylomza.pl": https://mylomza.pl/artykul/dwor-w-czaplicach-odzyska/578578
Geoportal;
Mapster:
11814182 @ Topographische Karte 1:25 000 (Meßtischblatt) cz. wsch. (Ostdeutschland) /1870 - 1945/
- plik mapy: 2897_Schtschepankowo_XII.1944_McM86958.jpg
11806169 @ West. Osteuropa 1:25 000 - Niemieckie mapy zaboru rosyjskiego, I WŚ /1914 - 1919/
- plik mapy: XIX-11-E_Gruppe_Warschau_Dzial_Ewidenc_WIG_1915_LoC_G6965_s25_.G4.jpg
Wszystkie prawa zastrzeżone!
Komentarze
Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.