Lesko

Stan obecny

Obecnie zamek pelni funkcje pensjonatu Gliwickiej Agencji Turystycznej S.A.

Historia

Zamek wznosi się na wysokim cyplu prawego brzegu Sanu. Jedyna badanie przeprowadzone na tym bastejowym założeniu zostały wykonane na początku XX wieku przez Z. Hendla. W okresie średniowiecza Lesko należało do klucza majątkowego Kmitów herbu Szreniawa, którego centrum mieściło się w Sobieniu. Po upadku Sobienia Lesko urosło do rangi głównej siedziby tego rodu. Najprawdopodobniej pierwszy dwór obronny został zbudowany z inicjatywy Jana Kmity zwanego Noskiem- kasztelana przemyskiego (1448-1449). Następni dziedzice prowadzili liczne rozbudowy i modernizacje. Piotr Kmita- wojewoda krakowski (1536-1553) był najprawdopodobniej inicjatorem budowy murowanej wieży mieszkalno obronnej- najstarszego fragmentu założenia. W latach późniejszych Lesko wielokrotnie zmieniało właścicieli i należało kolejno do: Stadnickich, Ossolińskich, Mniszchów, Krasickich. W roku 1704 oraz 1783 zamek był trawiony przez pożary. W latach 1837-38 z inicjatywy Wincentego Pola przeprowadzono gruntowną restauracje mocno podupadłej i zniszczonej rezydencji Krasickich. Dwie wojny światowe spowodowały silnie zniszczenia zamku.W czasie I wojny Światowej 1915r. zamek został zniszczony. Ponowną odbudowę zakończył w 1924r. August Krasicki. W latach 1939-1941 gdy w wyniku paktu Ribentrop - Mołotow granica okupacji przebiegała na Sanie, Lesko i zamek znalazły się pod panowaniem Rosjan. W zamku stacjonowały oddziały graniczne. W 1941r. miasto Lesko zostało zajęte przez Niemców. W czasie okupacji niemieckiej w zamku kwaterowały oddziały niemieckie. W 1944r. Lesko wraz z zamkiem ponownie zajęli Rosjanie. Zamek pełnił funkcję sztabu wojskowego przez cały okres walk z oddziałami UPA. W czasie wojny rodzina Krasickich zamieszkiwała w Porażu koło Sanoka. W czasie Il wojny światowej zamek
został poważnie uszkodzony. Po Il wojnie światowej od 1956r. do początku lat 60 trwały prace remontowe. Po przeprowadzonym remoncie zamek został przystosowany na cele obiektu kolonijnego oraz wypoczynkowego. W ramach remontu m.in. odgruzowano pomieszczenia piwnic i parteru, odtworzono zniszczone sklepienia, wymieniono pokrycie dachowe, stolarkę, wykonano roboty wykończeniowe. W roku 1967r. Zamek zostal wpisany do rejestru zabytków.

Opis

Najstarsza część założenia to posadowiona od strony zachodniej wzniesiona z kamienia i cegły wieża mieszkalno obronna. Budowla ta datowana jest na początek XVI wieku. Była podpiwniczona i posiadała dwie kondygnacje naziemne. O jej rezydencjonalnym charakterze świadczy sklepienie krzyżowa na parterem wsparte na wielobocznym filarze. W latach późniejszych powstało założenie zamkowe posadowione na planie nieregularnego czworoboku z basztami i bastejami ulokowanymi w narożach. W XIX wieku nastąpiła zakrojona na wielką skalę przebudowa tej gotycko- renesansowej siedziby w stylu klasycystycznym. Zachowane wtedy skrzydło północne oraz południowo zachodnia część mieszkalna z wieżą utraciły swój pierwotny charakter.

Park

Park z XIX w.

Inne

Częściowy opis i historia, pochodzi z tablicy info. zamkowej, uzupełnił Jerzy M. polskiezabytki.pl 2019 r.