Gałki

Stan obecny

Własność prywatna. Właściciele udostępniają to miejsce na organizację wydarzeń kulturalnych, spotkań biznesowych, produkcję filmową, reklamową, uroczystości rodzinne, a także dla turystów.

Historia

Pierwsze wzmianki o Gałkach pochodzą z XVIII wieku. W 1881 Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego pozdaje, że Gałki mają 30 domów i 231 mieszkańców a do Gałek należą folwarki Kwaśnianka i Kopcie. W XVIII wieku miejscowy majątek należał do Rudzińskich a w 1783 roku był w posiadaniu Antoniego Rudzińskiego- wojewodzica mazowieckiego i starosty śniatyńskiego. W latach późniejszych posiadłość była własnością Popielów. W 1876 roku Ignacy Popiel sprzedał Gałki Onufremu Krzywińskiemu. Dwór został zbudowany w 1876 roku dla Krzywińskich. Według projektu architekta Bolesława Pawła Podczaszyńskiego. . Z początkiem XX wieku majątek przeszedł w posiadanie Władysława Kraśniewskiego. W 1920 roku Gałki kupuje Władysław Kupiel , który zakłada stawy. Niestety ta inwestycja powoduje zadłużenie majątku – dobra Gałki przejmuje bank i przeprowadza parcelację. Z parcelacji wyłączony zostaje osadek, który obejmuje: dwór, park, podwórze gospodarcze, stawy powierzchni około 30ha i 40ha ziemi ornej. W tymże ośrodku do 1944 roku gospodaruje Roman Kowalski. W 1945 roku ośrodek Gałki przejmuje PGR Mienia. W 1980 ośrodek (oprócz stawów, które zostają w gestii PGR) ośrodek przejmuje Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w Jagodnem. W dworze zamieszkują prywatni lokatorzy. Kolejnymi właścicielami zostają Małgorzata i Waldemar Gujscy którzy tchnęli nowe życie w ten zdewastowany dwór . Dwór jak i zgromadzone w nim kolekcje ryngrafów, pasów kontuszowych, tkanin buczackich, lamp naftowych, i innych artefaktów o sarmackiej proweniencji składają się na prywatne muzeum tej kultury. Do dworu przynależy park, folwark z wiatrakiem, spichlerz i skansen . (Jarosław Bochyński 2023)

Opis

Dwór murowany z cegły i otynkowany, posadowiony na planie prostokąta o regularnej bryle. Parterowy, wysoko podpiwniczony, z mieszkalnym poddaszem nakrytym dachem dwuspadowym. Połacie kryte dachówką ceramiczną. Elewacja frontowa 9 osiowa z 3 osiowym, cztero filarowym portykiem umieszczonym centralnie. Portyk zwieńczony został wydatny belkowaniem oraz trójkątnym tympanonem z okrągłym okienkiem w polu. Na elewacji bocznej znajduje się prostokątna przybudówka z dodatkowym wejściem do dworu oraz dwoma otworami okiennymi w ścianie szczytowej. Wystrój architektoniczny ograniczony do profilowanych opasek okiennych, prostych naczółków nadokiennych, boniowania narożnego, profilowanych gzymsów: nad cokołowego, koronującego. W części fryzu na osiach umieszczono poziome, prostokątne otwory okienek doświetlających poddasze. Całość skomponowana w duchu klasycystycznym.

Park

Park w Gałkach (w stylu krajobrazowym) pochodzi z pierwszej połowy XIX wieku. Z tego okresu pozostały pojedyncze egzemplarze drzew. Park zlokalizowany został w północnej części założenia. Podstawowe elementy kompozycyjne założenia parkowego stanowiły:
- dwór w części centralnej
- dziedziniec wjazdowy przed północną elewacją dworu z dużym trawnikiem
- drzewa w układach grupowych, rzędowych i zwartych
- wnętrza ogrodowe z zielenią niską
- układ dróg parkowych łączących dwór z terenem parkowym, sadem i stawem
- staw w części północno wschodniej
Teren parku był ogrodzony - ogrodzenie ze sztachet z ozdobną, drewnianą bramą wjazdową. Do dworu i parku prowadziła droga obsadzona lipami. W południowej części założenia dworskiego znajdował się sad zaś w zachodniej zlokalizowana zabudowę gospodarczą z dużym podwórkiem (czworaki, lodownia, drewniana stodoła, drewniany budynek inwentarski, murowana stajnia cugowa). Do części gospodarczej prowadziły 2 drogi – droga dojazdowa wzdłuż północnej elewacji dworu i droga w południowej części założenia biegnąca wzdłuż zachodniej granicy sadu. Granica wschodnia części gospodarczej osadzona była zwartym szeregiem drzew.
Na przestrzeni lat następowało stopniowe zniekształcanie układu kompozycyjnego parku a brak konserwacji i i właściwego użytkowania w okresie powojennym doprowadził do jego dewastacji. (Jarosław Bochyński 2023)

Inne

Źródła
- karta zabytku
- Ewidencja parku w Gałkach
- dworwgalkach.pl
- zdjęcia z 1995 roku Bożena Perzyna