Skatalogowanych zabytków: 11364
Zarejestruj się
Miniatura Grodzisk
Zdjęcie jacek jack1234jack
Miniatura Grodzisk

Zdjęcie archiwalne

Miniatura Grodzisk

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

jacek jack1234jackJarosław Bochyński

Grodzisk

Województwo:mazowieckie
Powiat:sokołowski
Gmina:Sabnie
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski z pocz. XX w., nr rej.: 385 z 1986

Historia

Grodzisk to wieś leżąca w powiecie sokołowskim, nad rzeką Cetynią, będącą dopływem Bugu. Badania archeologiczne wykazały, że już na przełomie VI i VII wieku n.e. istniała w tym miejscu osada i to w postaci grodziska. Stąd dzisiejsza nazwa wsi. W pierwszej połowie XV wieku poczęli osiedlać się nad Cetynią Rusini i nazwali swoją wieś Horodzisko. W XVI wieku Grodzisk wchodził w skład dóbr sokołowskich, które były własnością rodziny Kiszków, począwszy od Stanisława Kiszki (1452-1514) herbu Dąbrowa, hetmana wielkiego litewskiego, a skończywszy na Janie Kiszce (1547-1591), kasztelanie wileńskim i wojewodzie brzesko-litewskiem, ożenionym z księżną Elżbietą Ostrogską (1560-1599). Po śmierci Jana Kiszki jego żona wyszła po raz drugi za mąż za Krzysztofa "Pioruna" Radziwiłła (1547-1603), hetmana wielkiego litewskiego i wojewodę wileńskiego, wnosząc mu dobra sokołowskie wraz z Grodziskiem. Należały one do Radziwiłłów do 1664 roku. W tymże roku Bogusław Radziwiłł (1620-1669) sprzedał je Janowi Kazimierzowi Krasińskiemu (1607-1669) herbu Ślepowron, podskarbiemu wielkiemu koronnemu i należały one do rodziny Krasińskich przez ponad 100 lat. W kwietniu 1825 r. wydzielony z dóbr sokołowskich Grodzisk nabył Tomasz Wacław Jan hr. Załuski (1798-1849) herbu Junosza, żonaty od 1818 roku z Aleksandrą Młocką herbu Prawdzic. W 1835 r. przeszedł on w ręce Stanisława Młockiego (1793-1861), brata Aleksandry z Młockich Załuskiej, żonatego z Anną Załuską, siostrą Tomasza Wacława Jana hr. Załuskiego. W 1852 r. majątek grodziski nabył Wawrzyniec Żółkowski (1831-?), żonaty od 1850 roku z Franciszką Skorupkówną (1832-?). W 1887 roku odsprzedał go Ryszardowi Lortschowi, który przybył do Grodziska ze Żmudzi, ale jego przodkami byli Francuzi, którzy uciekli z Francji przed prześladowaniami hugenotów. W 1901 roku Lortsch sprzedał grodziski majątek o powierzchni ok. 260 hektarów Janowi Żółkowskiemu (1842-1910) . W okresie międzywojennym zespół składał się z dworu, parku, sadu, lasu, cegielni i zabudowań gospodarczych ( lodowania, budynek gospodarczy, spichlerz, chlewnia, owczarnia, rymarnia, kuźnia i 2 stodoły). Zespół otoczony był ceglanym murem i drewnianym parkanem. Na osi alei dojazdowej był ozdobna brama. Ostatnim właścicielem dworu był Roman Żółkowski do 1944 roku. (W 1920 roku we dworze przyszedł na świat Wiesław Żółkowski ? syn Józefa, żołnierz AK. Zamordowany 8 lipca 1944 roku przez gestapo razem z 15 osobami. ) Po 1944 roku własność Państwowego funduszu Ziemi. W latach 1944- 1955 Ośrodek Zdrowia i biblioteka. Od 1956 do 1977 użytkowany przez Tadeusza Cherniczka. W 1977 roku przekazany Kołu Łowieckiemu „Olszynka” z Warszawy.. W latach 1986-1987 przechodzi generalny remont. Obecnie we dworze mieści się siedziba Polskiego Związku Łowieckiego. Dwór i otaczający go park pozostają w dość dobrym stanie. (Uzupełnił Jarosław Bochyński 2024)

Opis

Dwór drewniany i oszalowany, posadowiony na planie prostokąta, o regularnej bryle. Parterowy, z poddaszem nakrytym dachem dwuspadowym. Połacie kryte blachą. Elewacja frontowa 7 osiowa z wejściem na osi głównej. Wejście poprzedzone zostało drewnianą, otwartą werandą, wspartą na czterech słupkach od frontu. Weranda zwieńczona trójkątnym szczytem i nakryta daszkiem dwuspadowym. Osie boczne frontu werandy zamknięte półkoliście. Wystrój architektoniczny dworu ograniczony został do minimum. Składa się na niego oszalowanie, drewniane opaski okienne i forma werandy. Całość skomponowana w duchu stylu dworkowego.

Park

Park.

Inne

Zdjęcie z 1995 roku Katarzyna Siedlaczek
Źródła: karta zabytku, ewidencja parkowa, www.dworypogranicza.pl/

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.