Pruszków - Ul. Kościuszki 41

Stan obecny

W ostatnim czasie pałac Sokoła przeszedł gruntowny remont, który przywrócił mu pierwotny wygląd. Obecnie znajduje się tutaj Młodzieżowy Dom Kultury i szkoła muzyczna.

Historia

Pałac "Sokoła" /ul. Kościuszki 41/ z 1
Zabytkowy budynek, w którym mieści się siedziba Młodzieżowego Domu Kultury to miejsce o bardzo ciekawej historii. Cała posiadłość, tj. park i pałac położony przy dawnej ul. Starowiejskiej, należała początkowo do Ignacego Więckowskiego, dziadka Stefana Więckowskiego, właściciela kaflarni przy ul. Małej. Później Aleksander Stępiński kupił posiadłość dla swej małżonki, Marii Stępińskiej. Następnie całość odkupił hr. Ksawery Pusłowski, chociaż sam nie korzystał z pałacu.
Do końca października 1914r. mieściła się w nim prywatna lecznica dla ludzi nerwowo chorych, którą zarządzał dr Daniel Goldberg, późniejszy właściciel podobnej lecznicy w Tworkach, w osadzie Micin. Lecznica w pałacu dysponowała kilkunastoma łóżkami dla chorych. W październiku na skutek ostrzału artyleryjskiego pałac częściowo został zniszczony i lecznica z konieczności uległa likwidacji. Ponieważ pałac nie był potrzebny hr. Pusłowskiemu, tym bardziej, że był uszkodzony, hrabia postanowił przekazać całą posiadłość Kurii Arcybiskupiej w Gnieźnie, by po wyremontowaniu urządziła w nim miejsce pobytu dla księży emerytów. Władze carskie zabraniały dokonywania jakichkolwiek darowizn przez osoby prywatne na rzecz Kościoła katolickiego, toteż hr. Pusłowski formalnie dalej był właścicielem obiektu, choć Kuria dokonała na własny koszt remont pałacu i uporządkowała park. W pałacu Kuria ulokowała księży emerytów wraz z personelem pomocniczym w myśl pierwotnych zamierzeń. Dopiero po odzyskaniu przez Polskę niepodległości cała posiadłość oficjalnie przeszła na własność Kurii.
W okresie między wojennym parterową część pałacu przerobiono, dostosowując ją dla potrzeb kina, które znalazło tam miejsce. Kino nosiło nazwę \\\\\\\"Znicz\\\\\\\". Po likwidacji pomieszczeń dla księży emerytów, całe piętro udostępniono Towarzystwu Gimnastycznemu \\\\\\\"Sokół\\\\\\\", które miało tam siedzibę główną. Towarzystwo nigdy nie było właścicielem obiektu, ale podnajemcą tej części pałacu. Właścicielem była Kuria Biskupia aż do roku 1945, kiedy to władze administracyjne miasta zawładnęły pałacem i parkiem wokół niego. Park wokół pałacu był ogrodzony, a ponieważ ówczesny \\\\\\\"Sokół\\\\\\\" był bardzo znaną organizacją sportową, przyjęło się ogólnie, że cały ten teren jest własnością \"Sokoła\".
W okresie międzywojennym corocznie w lipcu w parku \"Sokoła\" komitet parafialny kościoła św. Kazimierza urządzał zabawę dla mieszkańców miasta połączoną z loterią fantową. Zysk uzyskany z tej zabawy przekazywany był na potrzeby finansowania prac wykończeniowych budującego się kościoła.
Po roku 1945 pałacyk stał się siedzibą Domu Kultury Dzieci i Młodzieży. W 1993 r. na parterze umieszczono filię Biblioteki Miejskiej. Oczywiście kino już tam nie funkcjonowało. Na parterze znalazła też miejsce Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia.
Na wieży pałacowej w 1974r. został zainstalowany zegar, wydzwaniający kuranty na cztery strony świata. Wykonali go i zamontowali pracownicy pruszkowskich fabryk w czynie społecznym pod kierunkiem inż. Marka Górskiego, pracującego wówczas w CBKO.

Tekst zaczerpnięty z książki Jerzego Kalety pt. \"Pruszków przemysłowy\" rozdział 17 - \" Pruszków znany i nieznany\", strony 198-200, Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna im. Henryka Sienkiewicza w Pruszkowie 2010. Wydanie II zmienione i poprawione.

Opis

Piętrowa, podpiwniczona budowla wzniesiona na planie zbliżonym do prostokąta i nakryta płaskimi dachami. Bryła pałacu została urozmaicona licznymi ryzalitami, trzykondygnacyjną górą kwadratową i drugą okrągłą wieżą, balkonami, tarasami i attykami. W elewacji frontowej, między dwoma ryzalitami usytuowano wgłębny, sześciokolumnowy portyk dźwigający balkon z tralkową balustradą. Lewy ryzalit zwieńczono tralkową attyką, a prawy trójkątnym szczytem. Do prawego boku dostawiono okrągłą, trzykondygnacyjną basztę oraz dwie parterowe dobudówki o różnej wysokości z wachlarzowatymi schodami. Do lewego boku, nad którym góruje kwadratowa wieża, na poziomie parteru dostawiono kryty taras obwiedziony tralkową balustradą ze schodami prowadzącymi do parku. Elewację tylną zdobią dwa ryzality z balkonami. Wszystkie elewacje są boniowane.