Brwinów

Stan obecny

Pałac od czerwca 2022 r. pełni funkcję Miejskiego Ośrodka Kultury w Brwinowie. Znalazło się tu miejsce na pracownie zajęć plastycznych, ceramicznych, fotograficznych, muzycznych, studio nagrań oraz kameralną scenę koncertową.

Historia

Pałac został wybudowany w latach 1936-1937 według projektu Stanisława Grochowicza dla rodziny Wierusz-Kowalskich. Na początku II wojny światowej podczas bitwy pod Brwinowem (wrzesień 1939 r.) pałac pełnił funkcję szpitala polowego. W 1940 roku pałac stał się własnością niemieckiego Zarządu Majątków Ziemskich i Rolnych – Liegenschaft. Między rokiem 1942 a 1945 w pałacu ulokowano szpital.
Po wojnie w 1946 roku zniszczony pałac stał się własnością Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Prawdopodobnie za czasów użytkowania przez SGGW na tyłach pałacu dobudowano aulę z pomieszczeniami gospodarczymi. Po 2002 roku opuszczony przez uczelnię pałac zaczął popadać w ruinę. Kilkanaście lat później w 2015 roku pałac został zakupiony przez gminę Brwinów i doczekał się renowacji. W 2022 roku remont dobiegł końca i 4 czerwca został uroczyście otwarty jako Brwinowski Pałac Kultury.
W czasie restauracji przywrócono przedwojenny wygląd pałacu m.in. przywracając loggię na piętrze czy też odtwarzając reprezentacyjne schody. Zburzono też dobudowaną aulę.

Opis

Pałac wznosi się w środku parku miejskiego ze stawem w pobliżu rynku i ulicy Dworskiej, kilkaset metrów od kościoła i stacji kolejowej. Teren ten wchodzi w skład dawnego zespołu folwarcznego. Pałac murowany z cegły o otynkowany, postawiony na fundamencie kamienno-ceglanym, wokół pałacu przebiega wysoka opaska cokołowa z lastryka. Podpiwniczony, dwukondygnacyjny z belwederkiem, nakryty dachem czterospadowym o bardzo łagodnym nachyleniu połaci. Dach konstrukcji drewnianej, poszycie z papy. Pałac został posadowiony na planie zbliżonym do kwadratu, z dwoma lekko wydzielonymi ryzalitami poprzedzonymi otwartym tarasami- półokrągłym i prostokątnym. Bryła regularna. Elewacje wyposażone w osie wyodrębnione za pomocą silnie zaakcentowanych pilastrów toskańskich w wielkim porządku. Ponad nimi przebiega pas architrawu, belkowania oraz wydatny, profilowany gzyms koronujący. Więźba dachowa oraz belwederek zasłonięte zostały poprzez tralkowo balustradę przebiegającą ponad gzymsem koronującym. Elewacja frontowa 5 osiowa. Dwie skrajne osie wyposażone w otwory okienne z profilowanymi opaskami oraz prosty naczółek. Zachowana oryginalna stolarka okienna. W części centralnej umieszczono 3 osiowy parterowy portyk wsparty na dwóch skrajnych, czworobocznych filarach oraz dwóch kanelowanych kolumnach toskańskich umieszczonych pomiędzy nimi. Portyk dźwiga taras na wysokości pierwszego piętra otoczony tralkową balustradą. Portyk poprzedzają szerokie schody. Wejście główne zawarte w wysokim półokrągło zamkniętym otworze drzwiowym. Zachowane oryginalne drzwi zamknięte łukiem wklęsło wypukłym. Ponad nimi część naświetla. W części piętra umieszczono wejście na taras oraz dwa prostokątne otwory okienne. Elewacja tylna 5 osiowa z 3 osiowym pozornym ryzalitem centralnym, lekko wysuniętym poza lico elewacji. Na osi środkowej dodatkowy parterowy, półokrągły ryzalit. Skomponowany za pomocą czterech kanelowanych kolumn oraz wydatnych przeszklonych partii pomiędzy nimi, wspierających belkowanie oraz otwarty taras na wysokości piętra. Taras otoczony tralkową balustradą. Ryzalit poprzedzony został otwartym tarasem posadowionym na półokrągłym planie, otoczony tralkową balustradą. Osie skrajne z otworami okiennymi szerszymi od pozostałych, analogicznej do reszty dekoracji. Elewacje boczne o niesymetrycznym układzie osi, wyodrębnionych z lica elewacji za pomocą pilastrów. W osiach otwory okienne analogiczne w formie do elewacji frontowej i tylnej. Całość skomponowana w duchu klasycyzmu. Wnętrze w układzie trzy traktowym. Zachował się oryginalny wystrój wnętrz w postaci kolumn i półkolumn oraz pilastrów jońskich, drobnych płaskorzeźbionych w stiuku detali architektonicznych, między innymi motyw lambrekinowy. Podłogi pokryte oryginalnymi posadzkami i parkietami. Zachowała się oryginalna klatka schodowa wyposażona w schody powrotne, trójbiegowe, z balustradką konstrukcji drewnianej. Również schody prowadzące do wyjścia do belwederku stalowe, kręcone, z balustradką. W części pomieszczeń zachowały się mosiężne, wieloświecowe żyrandole nawiązujące do stylu Księstwa Warszawskiego. W pełni zachowana drewniana stolarka okienna i drzwiowa. Całość skomponowana w duchu klasycyzmu.

Park

Park pierwotnie należący do pałacu jest obecnie parkiem miejskim. Na jego terenie znajdują się stawy.

Inne

Zdjęcia archiwalne z 2001 roku - Roman Szczepaniak