Szydłowiec

Stan obecny

Muzeum.

Historia

Zamek znajduje się na zachód od miasta. Posadowiony został na wyspie, wśród rozlewisk rzeki Korzeniówki. W latach 1962-1965 przeprowadzono poprzedzające restaurację zabytku badania archeologiczno-architektoniczne. Dzieje zamku oraz proces przemian przestrzennych został przedstawiony w publikacji W. Pugeta. W epoce średniowiecza posiadłość była centrum klucza majątkowego należącego do rodziny Odrowążów. Ród ten w XV wieku zmienił nazwisko na Szydłowieckich. Osada uzyskała pod koniec XIV lub na początku XV wieku. Z roku 1427 pochodzi pierwsza wzmianka o grodzie należącym do Jakuba i Sławka ? domniemanych antenatów rodziny Szydłowieckich. W latach 1515-1526 odbyła się gruntowna przebudowa siedziby, w efekcie której uzyskała ona formy zamku renesansowego. Inicjatywy podjął się Mikołaj Szydłowiecki ? podskarbi wielki koronny (1515-1532). W roku 1550 majątek w postaci połowy miasta, zamku oraz klucza wsi trafił do Mikołaja Myszkowskiego, który w tym samym roku przekazał go Mikołajowi Radziwiłłowi. Taki stan rzeczy utrzymywał się aż do początku XIX wieku. W roku 1821 zamek został zakupiony przez Annę Sapieżankę, która z kolei odsprzedała go rządowi Królestwa Polskiego. II połowa XIX wieku to czas popadania zabytku w ruinę. W latach 1951-51 zamek został w części odbudowany. Później gruntownie odrestaurowany. Najstarszy zachowany relikt zamku, w postaci murów znajdujących się po zewnętrznej stronie skrzydła północnego, pochodzi z XIV wiecznej rezydencji Odrowążów. Najstarsze partie istniejącej obecnie budowli pochodząc z II połowy XV wieku ? z siedziby Szydłowieckich.

Siedziba Szydłowieckich składała się z domu głównego ? dziś część wschodnia północnego skrzydła. Dom był zbudowany z kamienia, miał cztery kondygnacje i po trzy pomieszczenia na każdej z nich. W zachodniej części wyspy znajdowała się czworoboczna wieża, wzniesiona z kamienia. Należy domniemywać, że budynki otoczone były obwodem obronnym. Dotychczas nie natrafiono na jego ślady. Po roku 1515 odbyła się rozbudowa zamku. W jej wyniku powstał trójskrzydłowy pałac z dziedzińcem wewnętrznym zamkniętym od południa murem kurtynowym. Skrzydło wschodnia stanowiące dom reprezentacyjny posadowione było na planie prostokąta o wymiarach 14 X 55 m i posiadało trzy kondygnacje. Skrzydło północne pełniło funkcję domu mieszkalnego. Starszą wieżę, zespolono w jedną całość z nowym skrzydłem zachodnim. Pomieszczenia nakryte zostały wówczas stropami kasetonowymi i polichromią, m.in., fryzami podstropowymi. W latach 1619-1629 przeprowadzono modernizację pałacu polegającą na: dobudowaniu do skrzydła wschodniego na jego osi piętrowej loggi oraz czterobiegowej klatki schodowej od strony dziedzińca. Skrzydło wschodnie uzyskało również w narożach dwie wieloboczne dobudówki z tarasami. W 1620 roku nad przejazdem bramny umieszczono dwukondygnacyjną kaplicę a wieżę bramną nadbudowano. Obecnie pałac pełni funkcję siedziby Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych.

Park

Ogród zamkowy z fosą, XVI-XX w., nr rej.: 19/A/47 z 11.02.1947, 394 z 23.06.1967 oraz 161/A z 18.03.1982