Pruszków - Pałac Potulickich

Stan obecny

Po wojnie mieściła się tam kolejno: Wojewódzka Rada Narodowa, Komitet Miejski PZPR, pogotowie ratunkowe, a od 1975 roku do dziś Urząd Stanu Cywilnego

Historia

W południowo-zachodniej części parku znajduje się wpisany do rejestru zabytków zespół pałacowy złożony z powstałego ok. 1860 Pałacyku Potulickich, oficyny dworskiej i wozowni oraz lodowni. Klasycystyczny pałacyk Potulickich został zbudowany na początków XIX wieku prawdopodobnie według projektu Piotra Aignera. Zwany potocznie pałacykiem Potulickich w rzeczywistości na przestrzeni lat wielokrotnie zmieniał właścicieli. Byli wśród nich m.in. jeden z twórców Akademi Medykalno-Chirurgicznej w Warszawie i uczestnik insurekcji kościuszkowskiej Józef Czekierski, rosyjski kupiec, wspólnik Leopolda Kronenberga Jan Skwarcow czy warszawski bankier Jan Epstein. W 1877 roku warszawski bankier Jan Wołowski odkupił pruszkowski pałacyk, który po jego śmierci odziedziczyła jego córka Jadwiga, późniejsza hrabina Potulicka. Hrabia Antoni Potulicki – społecznik o wielkich dla Pruszkowa zasługach – mieszkał wraz z żoną w pałacyku w latach 1896-1921. Po jego śmierci hrabina przeprowadziła się do Warszawy, a pałacykiem aż do wybuchu II wojny światowej opiekował się Józef Rawicz. We wrześniu 1939 roku, po zajęciu Pruszkowa przez wojska niemieckie, w pałacyku urzędował komisarz miasta Walter Bock. Po wojnie mieściła się tam kolejno: Wojewódzka Rada Narodowa, Komitet Miejski PZPR, pogotowie ratunkowe, a od 1975 roku do dziś Urząd Stanu Cywilnego.

Park

Park XIX/XX w. o pow. 29 ha.
Założenie parkowe powstało na zlecenie hr. Antoniego Potulickiego w II połowie XIX wieku jako otoczenie klasycystycznego pałacyku Potulickich, projektantem był niemiecki architekt Karol Sparman. Zgodnie z panującymi wówczas tendencjami kompozycja uwzględniała istniejące ukształtowanie terenu oraz naturalny układ wodny złożony ze starorzecza rzeki Utraty i czterech stawów o łącznej powierzchni 8,5 ha. W ich rejonie rosną olsze, wiązy, a także jesiony, brzozy i lipy, zaś przy dawnym korycie rzecznym zespół podmokłych zbiorowisk szuwarowo-turzycowych. Na największym stawie znajduje się wyspa, na której została ustawiona figura Najświętszej Marii Panny, która po zmroku jest oświetlona. W 2010 w jego centralnej części uruchomiono fontannę, która poza walorami estetycznymi pełni również funkcję natleniającą. Zbiorniki są połączone ze sobą i z rzeką Utratą siecią kanałów, nad którymi wybudowano ozdobne mostki. Wyjątkowy charakter Parku Potulickich podkreśla cenny starodrzew, w skład którego wchodzą topole białe i szare, modrzewie europejskie, olsze czarne, wiąz szypułkowy, jesion wyniosły stanowiące pomniki przyrody. Istniejące warunki przyrodnicze sprawiły, że jest obszar naturalnego siedliska i miejsc lęgowych licznej fauny, a szczególnie ptaków.