Gostkowo

Stan obecny

Opuszczony?

Historia

Gostkowo po raz pierwszy wymienione jest w dokumencie księcia Konrada Mazowieckiego z około 1239 roku. W końcu XVIII wieku właścicielką Gostkowa jest sędzina Godlewska prawdopodobnie żona sędziego ziemskiego Antoniego Godlewskiego. Godlewscy weszli w posiadanie Gostkowa już w XVII wieku ( na początku XVIII wieku wspominany jest z ich rodu Krzysztof z Gostkowa). Ośrodkiem dóbr Godlewskich był zapewne Czyżew a w Gostkowie urzędowała młodsza linia rodu ze wspomnianym Krzysztofem. Może to wskazywać na istnienie tu dworu już w początkach XVIII wieku. Obok dworu funkcjonował tu folwark. WXIX wieku Gostków funkcjonuje już jako samodzielne dobra. Został on prawdopodobnie za sprawą koneksji rodzinnych własnością Budziszewskich. W 1827 roku wieś Gostkowo liczy 16 domów i 180 mieszkańców a w 1861 już 49 zagród i 446 mórg ziemi. Poprzez małżeństwo Józefa Małowieskiego z Heleną Budziszewską Gostkowo przeszło w ręce rodziny Małowieskich (Małowiejskich?). W drugiej połowie XIX wieku na Dobra Gostkowo oprócz folwarku Gostkowo to także folwarki: Dobki, Helenów, Misnówek, dzierżawionej osady Abramowizna, karczmy w Szulborzu i części na wsiach szlacheckich: Leśniewo, Kietlanka, Pątkówek, Leśniewko, Grądzie, Brulino Lipskie, Ołdaki Mazury, Pieńki Sobótki, Pieńki Wielkie, Żelazy-Brokowo. W 1861 roku dobra ogółem liczyły 1860 mórg w tym 102 morgi łąk, 526 mórg lasu, 70 mórg nieużytków. Opis wspomina również obszerny dom i „piękny a rozległy park”. W okresie międzywojennym majątek uległ prawdopodobnie częściowej parcelacji - w 1929 roku właścicielem jest Stefan Sztoltzman, który ma już niecałe 200 ha. Podczas IIWŚ majątek najpierw zajęli sowieci a w 1941 roku zainstalowali się tu Niemcy. W okresie do 1945 roku w zasadzie majątek nie uległ jakimkolwiek zniszczeniom. Po parcelacji sprzedano do rozbiórki wszystkie budynki gospodarcze. Czego nie rozebrano to zniszczono, pozostał jedynie dwór, w którym umieszczono szkołę powszechną. Zabytkowy park sprzedano na drewno – w zasadzie nie pozostał po nim ślad. W 2012 dwór opuszczony czekał na lepsze czasy. (Jarosław Bochyński 2023)

Opis

Budynek na rzucie prostokąta, parterowy, nakryty dachem naczółkowym. Na osiach dłuższych elewacji ganki wejściowe nakryte dachami trójspadowymi . Układ wnętrz: pośrodku przelotowa, szeroka sień. Po bokach sień po 2 pomieszczenia w układzie dwutraktowym. Dalej przy ścianach szczytowych po 3 pomieszczenia w układzie trójtraktowym z wejściami do środkowych pomieszczeń w ścianach szczytowych. Jedno z nich mieści schody na poddasze.
Ściany drewniane, wieńcowe. Od wewnątrz pokryte tynkiem na listwach a od zewnątrz odeskowane poziomo. Ganki drewniane, szkieletowe, oszalowane i oszklone. Stropy drewniane z podsufitką. Podłogi deskowe. Okna dwuskrzydłowe. Drzwi płycinowe. (JB 2023)

Park

Założenie dworskie w Gostkowie usytuowane było w północnej części wsi nad rzeką Brok , która na pewnym odcinku stanowiła południową granice założenia. Granicę zachodnia stanowiła droga z Szulborza, północna droga do Czyżewa, wschodnią lokalna droga i skraj ogrodów warzywnych. Wjazd odbywał się od strony zachodniej aleja wysadzana głównie lipami. Przed dworem urządzony był kolisty podjazd z klombem w środku. Dalej aleja wjazdowa od północy mijała podwórze gospodarcze i biegła w kierunku wschodnim na pola i łąki. W założeniu dało się wyróżnik dwie części: zachodnia o przewadze funkcji rezydencjalno-ozdobnych i wschodnią o charakterze gospodarczo-użytkowym.
Część rezydencjonalna składała się z dworu (ten obecny pochodzi zapewne z połowy XIX wieku – wspomniany w Słowniku Geograficznym z 1881 roku) i otaczającego do parku. Park z regularnym kwaterami i rozbudowanymi parterami wodnym na osi dworu. Przed dworem wydzielono dziedziniec reprezentacyjny obsadzony iglakami z domieszką lip drobnolistnych i jesionów. W podszyciu były krzewy bzu, róże i rabaty kwiatowe. Cztery prostokątne sadzawki otaczały dwór od południa zachodu i północy. Północno- wschodni fragment założenia to sad owocowy. Wokół sadu biegł żywopłot z różnych gatunków drzew liściastych. Południowo-wschodni skraj założenia zajmowały zabudowania gospodarcze.
Po II WŚ park został w znacznej części wykarczowany (m.in. pod boisko szkolne), pozostały niewielkie fragmenty na dawnym dziedzińcu reprezentacyjnym. Jeden ze stawów został zasypany. (Jarosław Bochyński 2023)

Inne

Źródła: karty zabytku, ewidencja parkowa