Kraków - Krzesławice

Stan obecny

Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie.

Historia

Dwór /ul. Wańkowicza 2/ z XVIII w. Od 1876 r. stał się własnością Jana Matejki, który dobudował do obiektu pracownię.

Opis

Dworek Jana Matejki w Krzesławicach

Pierwszymi znanymi właścicielami Krzesławic byli rycerze z rodu Gryfitów.

W 1198 podarowali oni te dobra zakonowi bożogrobców w Miechowie, a pod koniec XVIII w. majątek trafił w ręce Akademii Krakowskiej.

W 1788 tytułem emfiteuzy wszedł w jego posiadanie ówczesny rektor tej uczelni Hugo Kołłątaj (1750-1812).
Wystawiony przez niego dwór stał w miejscu, gdzie dziś znajduje się latarnia koło parkingu. Budowla ta nie istnieje.
Gdy zbudowano nowy dwór pełniła funkcje "kuchni letniej" i została rozebrana w 1918.

Po upadku wojny w obronie konstytucji 3 maja dwór został Kołłątajowi odebrany i objął go konsyliarz konfederacji targowickiej Karol Głębocki.
Jakiś czas mieszkała tu jeszcze matka Kołłątaja, Marianna z Mierzeńskich oraz jego siostra.

Na początku XIX w. dwór zakupili Kirchmayerowie, którzy w 1826 wznieśli obecny dwór.

Mieszkał tu Jan Kanty Kirchmayer, a potem dzierżawił te dobra Kazimierz Girtller, który zostawił ciekawe pamiętniki dotyczące terenów obecnej Nowej Huty.

Spokrewniony z Kirchmayerami Jan Matejko zakupił dworek w 1876 za pieniądze ze sprzedaży obrazu Stefan Batory pod Pskowem.

W tym okresie dworek został przebudowany i rozbudowany według autorskiego projektu samego artysty.
Matejko między innymi dobudował ganek własnego projektu pracownię malarską. W Krzesławicach Jan Matejko stworzył wiele swoich dzieł, głównie portrety i szkice, a także cykl "Dzieje cywilizacji w Polsce", "Bohdan Chmielnicki z Tuhajbejem pod Lwowem", "Ksiądz Kordecki broniący Jasnej Góry", "Rzeczpospolita Babińska", (w tle ukazany jest ogród dworski w Krzesławicach), "Bolesław Rogatka i Zofia z Doren".

Tutaj powstał też częściowo obraz "Kościuszko pod Racławicami". Kopiec po którym jedzie na obrazie Naczelnik znajdował się w tutejszym parku, a do obrazu pozowali miejscowi chłopi (jeden z nich, przedstawiony jako Bartosz Głowacki, zmienił sobie potem nazwisko z Boligłowa na Głowacki).

Po śmierci malarza dworek przeszedł w ręce żony a następnie syna Tadeusza.
Choć Jan Matejko marzył, by Krzesławice stały się siedzibą rodową, to majątek był tak zadłużony, że trzeba go było sprzedać.
Trafił on w ręce dawnych plenipotentów Matejki, Cybulskich, a po nich objęła go ich córka Maria Burzyńska. Ona to w 1959 przekazała dworek krakowskiemu Towarzystwu Przyjaciół Sztuk Pięknych.

17 stycznia 1966 w dworku dokonano uroczystego otwarcia muzeum. Znalazły tu miejsce pamiątki po Janie Matejce i Hugonie Kołłątaju, wyeksponowano poczet królów i książąt polskich (autorstwa uczniów J. Matejki Leonarda Stroynowskiego i Zygmunta Papieskiego), utworzono salę dydaktyczną


wg wikipedii

Park

Park.