Myślenice - Zamek

Historia

Pozostałości po średniowiecznym zamku znoszą się na cyplu wzgórza Uklejna (677 m n.p.m.), na prawym brzegu Raby. Zachowały się relikty kamiennej wieży wysadzonej w powietrze. W roku 1957 przeprowadzone zostały badania sondażowe pod kierownictwem G. Leńczyka.
Pierwsza wzmianka o miejscowości pochodzi z lat 1253-1258 i dotyczy istniejących tu umocnień zwanych broną. Na lata 1325-1328 przypadają wzmianki dotyczące tutejszej parafii należącej do dekanatu Niegowić. W roku 1342 z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego osada przeszła z prawa polskiego na prawo magdeburskie. Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z tego samego roku i wymienia również komorę celną, w której pobierano opłaty od kupców podróżujących na szlaku pomiędzy Krakowem a Węgrami.
Od 1399 roku zamek wzmiankowany był wraz z zarządzającymi nim burgrabiami. W roku 1444 zamek określany był już w dokumentach jako vetus castrum tzn. stary zamek. Możliwe, że przyczyną tego było wzniesienie już nowego zamku w sąsiedztwie albo zły stan techniczny warowni. Za drugą hipotezą przemawiały by zapiski Jana Długosza traktujące o wydarzeniach w mieście mających miejsce w 1457 roku. Miasto zostało wtedy obwarowane przez zaciężne wojska pod wodzą Kawski i braci Świeborowskich, które domagały się zwrotu zaległego żołdu za wyprawę do Prus. Walki z wojskiem królewskim doprowadziły do spalenia i zniszczenia miasta jednak zamek nie odegrał w nich żadnej znaczącej roli. Możliwe, że jego stan techniczny już na to nie pozwalał.
Głównym elementem zamku była wolnostojąca, posadowiona na panie cylindrycznym wieża budowana z miejscowego piaskowca. U podstawy wieża miała średnicę 10,2 m, a jej wnętrze 2,5 m. Mury fundamentowe dochodziły do 4,3 m grubości. Wieża wznosiła się we wschodniej części cypla oddzielonego od jego pozostałej części dwoma głębokimi rowami oraz usypanym między nimi wałem ziemnym. Nie natrafiono dotychczas na pozostałości innych murowanych elementów założenia.
Możliwe, że otoczone było ono przez drewniane umocnienia w postaci częstokołu, biegnące po krawędzi wzgórza. Zabudowa towarzysząca wieży też najprawdopodobniej wzniesiona była z drewna. Analiza wydobytych z ziemi zabytków każe przypuszczać, że zamek wzniesiony został na przełomie XIII i XIV wieku. Na drugą połowę XV wieku datuje się kres jego funkcjonowania. Nie wiadomo kiedy doszło do wysadzenia wieży.
Jedni widzą ten fakt w końcu XV wieku, inni w wieku XVI lub nawet XIX i wiążą ten fakt z działalnością poszukiwaczy skarbów. Nowy zamek został zbudowany w obrębie miasta w połowie XVI wieku i ufundowany przez dziedzicznego właściciela wójtostwa w Myślenicach Spytek Wawrzyniec Jordan, późniejszy kasztelan krakowski (1565-1568). Formę nowego założenia znamy z inwentarza spisanego w 1726 roku. Dom główny był podpiwniczony i posiadał trzy kondygnacje. Założenie otoczone było fosą zasilaną przez rzeczkę Bysinkę oraz parkanem. W roku 1762 nowa rezydencja była już opuszczona a w roku 1893 jej resztki zostały zniwelowane.