Dębno

Województwo:małopolskie
Powiat:brzeski
Gmina:Dębno
Rodzaj obiektu:Zamek

Rejestr zabytków

Zespół:zamkowy, XV-XIX w., nr rej.: 29 z 20.04.1968

Historia

Zamek został odbudowany w latach 1970- 78 i wznosi się na wzniesieniu otoczonym pozostałościami fosy. Zamek był przedmiotem wieloletnich badań, dlatego nasza wiedza na jego temat jest dość rozbudowana. Pierwotnie w tym miejscu wznosiła się drewniano ziemna rezydencja obronna fundowana przez Gryfitów, być może przez komesa Świętosława, kasztelana wiślickiego, któremu Dębno przypadło z nadanie przez księcia Bolesława Wstydliwego. W latach późniejszych posiadłość przeszła w posiadanie rodziny Pobogów. W połowie XIV wieku posiadłość stała się własność rodziny Odrowążów. Jakub Dębiński herbu Odrowąż- kanclerz koronny (1469- 1490), wojewoda sandomierski (1472- 1478), kasztelan krakowski (1478- 1490) stał się fundatorem murowanego zamku. Po Odrowążach rezydencja przechodziła wielokrotnie z rąk do rak. Władali nią między innymi: węgierska rodzina Wesselinich, Tarłowie, Lanckorońscy, Rogowscy, Rudniccy. Pierwotna budowla wzniesiona została na planie owalu i otoczona była fortyfikacjami ziemnymi oraz fosą. W latach 1470- 80 zastąpiona została obronną rezydencją w jej dzisiejszym kształcie. Zamek budowany z cegły w wątku polskim, posadowiony na fundamentach z głazów narzutowych, na planie nieregularnego czworoboku. Założenie składa się z czterech dwukondygnacyjnych, jednotraktowych budynków stykających się ze sobą narożnikami, podpiwniczonych, tworzących wewnętrzny, trapezoidalny w formie dziedziniec. Skrzydło zachodnie flankują dwie cylindryczne w podstawie, ośmioboczne w partii górnej baszty. W budynku wschodnim od północy i południa umieszczono dwa wykusze wsparte na kamiennych kroksztynach. Budynki w partii piętra obiegał od dziedzińca drewniany ganek stanowiący komunikację między pomieszczeniami mieszkalnymi. Od wschodu dostawiono wieloboczną dobudówką, pełniącą najprawdopodobniej funkcję kaplicy, zburzona została w 1777 roku. Elewacje zamku dekorowane są romboidalnymi motywami zendrówki oraz kamieniarką z elementami maswerkowymi oraz heraldycznymi. Późnogotycki zamek pomimo późniejszych modernizacji nie uległ zmianie. W swym kształcie fascynował miedzy innymi Jana Matejkę. Dziś odnowiony, stanowi lokalne muzeum i centrum kultury.