Broniszów

Stan obecny

Własność prywatna. Stan techniczny zły.

Historia

Prawdopodobnie powstał jako zamek rycerski w XIII w. i należy wiązać jego powstanie z komesem Bytomia Odrzańskiego ? Bronislausem. Następnym właścicielem wsi Broniszów już w XIV w. była rodzina von Ebersbach. Ok. 1500 r. zamek zostaje przekształcony w dwór mieszkalny. Dwupiętrowy budynek wzniesiono na planie prostokąta z fasadą zwróconą w stronę północną. W 1570 r. dwór przechodzi w ręce rodziny von Kottwitz (Kotwicz - będzie nim władać przez następne 250 lat) i pod koniec XVI w. zostaje rozbudowany w kierunku zachodnim i południowym, dzięki czemu powstaje dwuskrzydłowe założenie z ryzalitem od strony północnej, a następnie na przełomie XVI i XVII w. budynek podwyższono o jedno piętro oraz dobudowano wieżę. Pod koniec XVII w. zmianie poddano układ okien i elewacji wschodniej. Właścicielem od II poł. XVIII w. był hr. Skroński, a następnie baronowie von Tschamer und Quaritz w latach 1839 - 1945.
W poł. XIX dokonano przebudowy dla rodziny von Tschammerów, dostawiono mur i neogotycką basztę, co pozwoliło na uzyskanie wewnętrznego dziedzińca. W roku 1966 przeprowadzono prace zabezpieczające. Obecnie dwór w bardzo złym stanie.

Opis

Renesansowy dwór obronny dwuskrzydłowy (kształt litery L) zbudowany z kamienia i z cegły. W narożu północno ? wschodnim cylindryczna wieża. Budynek trzykondygnacyjny, nakryty dachem czterospadowym. Przestrzeń pomiędzy skrzydłami zajmuje dziedziniec, od południa i od zachodu otoczony murem kurtynowym z narożną neogotycką basztą. Dwór otoczony fosą od strony południowej i zachodniej a od wschodu stawem. Elewacja północna zdobiona w części środkowej ryzalitem i, obejmującym wejście główne, kamiennym późnorenesansowym portalem z inskrypcją ?Anno Miserrima fortuna quae inimicis caret 1608? Okna prostokątne ujęte w boniowane obramowania z naczółkami utworzonymi z dwóch połączonych wolut oraz płycinami podokiennymi. Ubytki w elewacji odsłaniają renesansową dekorację sgraffitową o motywach roślinnych. Wewnątrz budynku, na parterze dwie duże sale. Po wschodniej stronie sieni izba z belkowym stropem pokrytym bogatą renesansową dekoracją sztukatorską. Druga, po stronie zachodniej, nakryta sklepieniem krzyżowym z ornamentem okuciowym.

Park

Od południa i wschodu do dworu przylega park założony w ok. 1700 r., przekształcony następnie w poł. XIX w.

Inne

Zabudowania gospodarcze - oficyna, folwark.
Kościół pw. św. Anny. Pierwotnie budowla drewniana, zniszczona w czasie wojny trzydziestoletniej. Obecny kościół powstał około 1600 r. Jest otoczony kamiennym murem z XV w. Założony na planie prostokąta. W 1607 r. dostawiono wieże i wstawiono w otaczający mur dzwonnicę. W kruchcie znajduje się predella tryptyku z około 1500 r., z płaskorzeźbą przedstawiającą Złożenie do Grobu oraz kamienna chrzcielnica z XV w.
Barokowy szpital w Broniszowie.


tekst: koci pazurek 2010