Skatalogowanych zabytków: 11428
Zarejestruj się

Piotrków Trybunalski

Województwo:łódzkie
Powiat i gmina:Piotrków Trybunalski
Rodzaj obiektu:Zamek

Rejestr zabytków

Obiekt:zamek, nr rej.: 173-IX-19 z 21.07.1948 oraz 209 z 4.09.1967

Stan obecny

W 1918r. władze austriackie przekazały budynek Polskiemu Towarzystwu Krajoznawczemu na muzeum .
Po remontach – w 1922r. Uruchomiono Muzeum Krajoznawcze Ziemi Piotrkowskiej.
Odbudowa górnego piętra zamku trwała w latach 1963-1969.
Remont w 2014r. m. inn. uzupełnił kamieniarkę okienną .

Historia

Wieża mieszkalna Zygmunta Starego wznosi się na wschodnim przedmieściu Piotrkowa zwanym Wielką Wsią, za rzeką Strawą. Ulokowany został na kopcu ziemnym otoczonym fosą. Zamek posiada bogatą literaturę i był przedmiotem wielokrotnych badań. Ostatnio przeprowadzono badania archeologiczne pod kierunkiem P. Gajdy z Muzeum Okręgowego w Piotrkowie, które doprowadziły do poznania nawarstwień kopca ziemnego. Obecnie forma zamku jest wynikiem powojennej odbudowej prowadzonej w celu dostosowania budowli do pełnienia funkcji muzeum.
Zamek, siedziba sejmowa ostatnich Jagiellonów nazywana ?wieżą na kształt zamku? został zbudowany w latach 1512-1519 przez warsztat królewski, którym kierował południowoniemiecki murator i rzeźbiarz Benedykt zwany Sandomierzaninem. Był on również twórcą wystroju architektonicznego zamku na Wawelu oraz w Sandomierzu. Fundatorem warowni był Zygmunt Stary (również renesansowa przebudowa Wawelu oraz Kaplica Zygmuntowska) a inwestycja ta sięga jeszcze swą wymową okresu średniowiecza.
Wieża o gotyckim charakterze otrzymała renesansowo-gotycki wystrój projektu mistrza Benedykta. Po śmierci Zygmunta I zamek utracił swe dotychczasowe znaczenie i stał się tylko miejscem sejmów a potem siedzibą urzędu grodzkiego. Zygmunt August za swą siedzibę mieszkalną wybrał drewniany dwór w podmiejskim Bugaju. W roku 1657 zamek został zniszczony przez wojska szwedzkie co zostało uchwycona na rycinach z epoki. Po potopie zamek został odbudowany jednak powoli tracił na znaczeniu.
W roku 1869 budowla została znacznie przebudowana (między innymi obniżono ją o jedną kondygnację) celem dostosowania jej do pełnienia funkcji cerkwi. Na lata 1924-25 przypada pierwsza konserwacja a w latach 1964-72 odbudowa zamku podczas której zrekonstruowano drugą kondygnację, uzupełniono kamieniarkę (poza górną kondygnacją), budynek nakryto również czterospadowym dachem.
Zamek został zbudowany w miejscu wcześniejszego drewnianego dworu królewskiego z wieżą wzmiankowaną w 1510 roku, przypisywanego fundacji Kazimierza Wielkiego. Niestety jego relikty nie zostały odnaleziona co karze przypuszczać, że albo stał w nieco innym miejscu albo jego relikty zostały rozebrane na początku XVI wieku podczas budowy nowej siedziby. Nowa budowla posadowiona została na kopcu ziemnym wzmocnionym sosnowymi balami. W dolnej partii zbudowana została z kamieni eratycznych w górnej z cegły.
Naroża budynku oraz nierozpoznana dotychczas przypora oblicowane zostały piaskowcem, którego użyto również do obramień okien oraz portali. Posadzki zostały pokryte czerwonym marmurem. Zamek posadowiony został na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu o bokach 18/19,7 m. Posiadał wysokie przyziemie, parter oraz dwie kondygnacje. Dolna kondygnacja mieściła magazyn i pomieszczenia pomocnicze. Górne izby połączone ze sobą wewnętrznymi schodami pomieściły izby mieszkalne i reprezentacyjne. Zamek piotrkowski przełamywał pewną utartą regułę dla warowni wieżowych, w których zazwyczaj tylko jedna kondygnacja mieściła pomieszczenia mieszkalne. Tutaj było ich dwie, z których dolna należała do urzędnika a górna do króla.
Kondygnacja wyposażona była w salę, izbę i sień reprezentacyjną. Drugie piętro zajmowała sala zwana palatium-stubam superiorem. Zamek piotrkowski skupiony swym programem na funkcjach mieszkalno-reprezentacyjnych nie został praktycznie wyposażony w urządzenia obronne. Bezpieczeństwo wieży uzależnione było od obiektów zewnętrznych. Nazwana palais-donjon nawiązuje jednak do średniowiecznych tradycji wież mieszkalno-obronnych przy ich jednoczesnym nowożytnym-pałacowym rozwinięciu. Fundacja ta przyczyniła się do rozpowszechnienia w Polsce mody na wznoszenie domów wieżowych i przyczyniła się do ukształtowania panującego na przestrzeni XVI wieku modelu murowanego domu szlacheckiego.

Opis

Budynek miał formę wieży mieszkalnej z kamienia i cegły, na planie kwadratu, wysoko podpiwniczonej, trzykondygnacyjnej, przykrytej dachem czterospadowym.
W piwnicach mieścił się skarbiec, archiwum i loch .
Parter służył dworzanom, król zajmował 1-sze piętro, 2-gie piętro zawierało sale reprezentacyjne.

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.