Gardzienice Pierwsze

Stan obecny

Ośrodek Praktyk Teatralnych \\\\\\\"Gardzienice\\\\\\\" Włodzimierza Staniewskiego.
Pałac remontowany.

Historia

Dwór z XVII w., na początku był budowlą mającą cechy zamku, otoczony podwójnym wysokim murem ze strzelnicami.

Pierwsze wzmianki o miejscowości sięgają 1409 roku, kiedy to wymienia się Marka i Stefana, kmieci z Gardzinic.
Z Pawłem Orzechowskim, związane jest powstanie zespołu pałacowego z pięknym szczytem renesansowym. Przy jego budowie pracował Mikołaj Śmigiel (vel Slinger) ? różnowierca, być może kalwin, mieszkający wówczas w Lublinie przy Krakowskim Przedmieściu. W czasie najazdu wojsk tatarsko ? kozackich Chmielnickiego na wschodnią Lubelszczyznę w 1648 roku, dwór w Gardzienicach został doszczętnie zniszczony, a majątek rozgrabiony.
W roku 1656 wojska szwedzkie, ścigając po wygranej bitwie pod Gołębiem rycerstwo polskie, napadli na Gardzienice i spalili znajdujący się w przebudowie zamek. W roku 1689 stają się własnością Zofii i Michała Potockich. Na przełomie XVII i XVIII wieku nowi właściciele rozbudowali dwór obronny nadając mu bardziej reprezentacyjną formę pałacu. Późniejszy dziedzic Gardzienic ? Adam Siedliski ? po przejęciu pałacu w stanie bliskim ruinie, przekształcił go w spichlerz, przez co stracił on swą reprezentacyjną rolę rezydencji wraz z ogrodem, na rzecz najprawdopodobniej wschodniej oficyny.
W połowie XIX wieku pałac odzyskuje funkcję rezydencjalną. Pałac wyremontowano, a przy nim założono z wykorzystaniem istniejącego drzewostanu. Właścicielem Gardzienic w 1865 roku staje się Stefan Cześniak, który nabywa je za 9750 rubli srebrnych. W okresie międzywojennym 1919-1944 gospodarzył Władysław Głogowski.
W okresie drugiej wojny światowej majątek zajmowali Niemcy, a po wojnie w wyniku reformy rolnej z 1944 roku majątek znacjonalizowano. W zespole mieściło się Liceum Rolnicze , później ośrodek kolonijny, Gromadzka Rada Narodowa, biblioteka i poczta.
Od 1964 roku głównym użytkownikiem obiektu staje się Techniczny Uniwersytet Ludowy. Dziś spośród całego zespołu pałacowego w najlepszym stanie jest wschodnia oficyna, która została wydźwignięta z ruin przez aktualnych właścicieli ? Ośrodek Praktyk Teatralnych \\\\\\\"Gardzienice\\\\\\\" Włodzimierza Staniewskiego. Oficyna pałacowa odnowiona.

Opis

Od północnej strony pałacu w stanie nienaruszonym pozostała ariańska kaplica z początków XVII wieku. W jej pomieszczeniach znajdują są sklepienia łukowe z lunetami w narożach.
Północna ściana pałacu udekorowana jest manierystycznym szczytem sprzed 1627 roku, środkowa część razem z pierwszym piętrem opiera się na trzech arkadach, które tworzą przedsionek, do którego mogła wjechać kolasa. Na dole mieści się sień. Za drzwiami z lewej strony znajduje się wąski korytarz który prowadzi do sali i małego pokoju.
Ten sam rozkład jest na pierwszym piętrze. Znajduje się tam ogromna sala, która służyła do spotkań i bali ziemiańskich.
W izbie z kafelkami do dziś znajduje się kominek rokokowy z drugiej połowy XVIII wieku pokryty tynkiem.
Okna były obszerne z kamiennymi futrynami ozdobione sztukaterią. Na środku pałacu umieszczona jest facjatka, dziś zakończona prostym szczytem dachowym. Wymiary ówczesnego pałacu to 36 łokci długości,44 łokci szerokości i 17 łokci wysokości. Od frontu pałac miał 7 okien, a boczny pawilon 6.

Park

Pozostałości parku z XIX w.

Inne

Zabudowania gospodarcze z XIX w.
Oficyna, k. XVII, XVIII, 1986-93 r., nr rej.: A/451 z 15.01.1972