Skatalogowanych zabytków: 11365
Zarejestruj się

Użytkownicy współtworzący opis i dane obiektu

Michał Jakobielski

Adamów

Województwo:lubelskie
Powiat:zamojski
Gmina:Adamów
Rodzaj obiektu:Dwór

Rejestr zabytków

Zespół:dworski, nr rej.: A/283 z 16.10.1984

Stan obecny

Własność prywatna.
Obecni właściciele z pietyzmem odbudowują dwór, przywracając mu dawny charakter.

Historia

Dwór z końca XIX w., rozbudowany w 1. ćw. XX w.

Wieś położona w obrębie Roztocza Środkowego.Miejscowość powstała w początkach XVIII wieku w dobrach krasnobrodzkich, których dziedzicem był hrabia Kajetan Amor Tarnowski. W 1738 roku zrobił on zapis na rzecz pięciu ubogich w szpitalu przy klasztorze dominikanów w Krasnobrodzie, w którym zobowiązał się przekazywać corocznie ćwierć żyta i hreczki z folwarku Adamów.
W 1764 roku dobra krasnobrodzkie odziedziczył Antoni Fortunat Tarnowski (zm. 1831 r.), ożeniony z Zuzanną Jełowiecką. W 1814 roku Antoni Tarnowski podzielił swoje dobra pomiędzy trzech synów: Antoniego, Jan i Feliksa. Adamów wówczas trafił w ręce Feliksa, który w 1827 roku sprzedał wieś bratu Antoniemu za 399 600 złp.
Ten ostatni założył dla dóbr odrębną księgę hipoteczną, a w roku 1828 wraz z Adamowem, Potoczkiem, Bondyrzem, Szewnią i Trzepiecinami przystąpił do Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego .W 1835 roku Jan Tarnowski, ożeniony z Michaliną z Wisłockich, najbardziej pokrzywdzony w podziale dóbr rozpoczął proces o unieważnienie testamentu, który po jego śmierci w 1838 roku, kontynuowali jego synowie: Jan Teodozjusz i Kazimierz Zachariasz.
W 1839 roku nabyli oni mocą wyroku sądowego prawo do jednej trzeciej Adamowa i oddzielnych dóbr krasnobrodzkich. Dwie trzecie Adamowa należały do Antoniego Tarnowskiego, a po jego śmierci w 1840 roku przejął je jedyny jego syn Jan Chrzciciel Tarnowski. Ten ostatni odkupił prawo do jednej trzeciej od Jana Teodozjusza i Kazimierza Zachariasza Tarnowskich i stał się jedynym właścicielem majątku Adamów.
Do 1893 roku Adamów należał do Jana Aleksandra Tarnowskiego, który zapewne wybudował tu drewniany dwór i założył park o powierzchni ok. 10 ha Po jego śmierci dobra Adamów i Bondyrz w równych częściach przeszły w ręce jego córek: Nalali z Tarnowskich Tyszkiewieź oraz Marii Tarnowskiej. Rejestr pomiarowy z 1903 roku wymienia pięć folwarków należących do tych dóbr: Bondyrz, Bliżów, Adamów, Czarnowodę i Szewnię. Wówczas po raz pierwszy wymieniono dwór drewniany. Po śmierci Natalii w 1904 roku Maria z Tarnowskich Łosiowa (zm. 1942 r.) została jedyną właścicielką tych dóbr.
Łosiowie mieszkali w Piotrowicach pod Lublinem, natomiast w Adamowie przebywał ich syn Adam Andrzej Maria Łoś, który został pełnomocnikiem matki na te dobra. W 1939 roku Adam Łoś jako podporucznik wziął udział w wojnie obronnej i dostał się do niewoli niemieckiej. Został osadzony w Neubrandenburgu.
Po śmierci matki w 1942 roku udzielił swemu stryjecznemu bratu Adamowi Łosiowi, synowi Stanisława, całkowitego pełnomocnictwa na posiadane dobra. Z tekstu zawartej wówczas umowy wynikało, że w Adamowie znajdowała się cegielnia, fabryka terpentyny i gorzelnia. We wrześniu 1944 roku majątek przejęto na cele reformy rolnej, a miejscowy dwór przeznaczono na szkołę . Podczas kampanii wrześniowej w dniach 23-25 września 1939 roku w okolicach wsi toczyły się zacięte walki oddziałów polskich kawalerii gen. W. Andersa oraz 39 i 41 DP z niemieckim VII Korpusem.
W wyniku tych walk został zdziesiątkowany 2 pułk strzelców konnych (L. Głowacki 1976, s. 204-205). Niemiecki terror w czasie okupacji dotknął Adamów w nocy 29/30 czerwca 1943 roku, kiedy hitlerowcy próbowali wysiedlić wieś. Większość mieszkańców jednak zbiegła do lasu. We wsi zostało około 30 osób w domach i tych Niemcy wywieźli do obozu w Zamościu.
Po akcji niemieckiej ludność powróciła z lasu do wsi .

Po II wojnie była szkoła.

Opis

Park

Park z aleją dojazdową z XIX w.

Inne

Zabudowania gospodarcze z końca XIX w.

tekst: Mariusz Dolhan 2011

Komentarze

Aby skomentować obiekt, zaloguj się. Jeżeli nie masz jeszcze konta w serwisie, zarejestruj się.

Ten obiekt nie został jeszcze skomentowany.