Radojewice

Stan obecny

Dom mieszkalny nr 42

Historia

Dwór z k. XIX w.
Radojewice to duża i zabytkowa wieś leżąca około 13 km na wschód od Inowrocławia. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z XV w., kiedy to stała się gniazdem rodowym Radojewskich h. Ogończyk. W 1407 r. właścicielem był Paszek Radojewski, a w 1410 i 1450 r. niejaki Wawrzyniec. W latach 1553-1554 współwłaścicielem wsi był Jerzy Zboży-Zakrzewski h. Ogończyk, a w latach 1564-1577 Piotr Zakrzewski i Wawrzyniec Brzeziński, którzy byli innowiercami. W tamtym okresie istniał tu zbór protestancki. W 1583 r. pół łanu we wsi miał Jan Niemojewski, a 7 łanów rodzina Zakrzewskich. Radojewice posiadały zapewne kilka działów (dziedzin), gdyż na którymś z nich przez cały czas siedzieli rodzimi Radojewscy. Dopiero gdzieś na pocz. XVIII w. R. przeszły w ręce Trzcińskich; Wojciecha i od. 1770 r. Ignacego.
W XIX w. dziedzicem r. został Franciszek Gierszewski, a od 1804 r. wieś odkupił od niego Andrzej Zboży - Zakrzewski. Z kolei Zakrzewski sprzedał R. Fryderykowi Wilhelmowi Schmettau, ożenionemu Amalią Heleną z d. Prittwitz.
W 1843 r. dobra te stały się własnością Fryderyka hr. Zu Solms Tecklenburg i były w posiadaniu tej rodziny do 1893 r. W tym okresie Radojewice dzieliły się na wieś oraz dominium, do którego należał folwark Popowo. We wsi około 1885 r. znajdowało się 20 domów, zamieszkałych przez 157 osób, a na terenie dominium 9 domów ze 145 mieszkańcami. Cały okręg dominialny posiadał 10 domów ze 163 mieszkańcami, w tym 127 katolików i 36 ewangelików. Łączny areał majątku liczył 662,79 ha, w tym 343,25 ha ziem uprawnych, 99,16 ha łak, 156,2 ha pastwisk, 28,63 ha lasów, 26,73 ha nieużytków i 8,82 ha wód. Czysty dochód gruntowy wynosił 4646 marek. Folwark specjalizował się w hodowli bydła holenderskiego i fryzyjskiego.
Około 1890 r. wzniesiono tu dla rodziny Schmettau obecny dwór, obszar majątku nieznacznie się powiększył i liczył 763 ha. Zaledwie trzy lata później majątek został wykupiony przez pruską Komisję Kolonizacyjną, za 333 tys. marek. Kilka lat później Komisja wykupiła kolejne działy we wsi, przeznaczając te tereny dla osadników niemieckich, których w sumie osiedliło się tu 41. W 1919 r. wieś znalazła się w granicach II Rzeczypospolitej. W 1930 r. liczyła 537 mieszkańców i 987 ha obszaru. Znajdowały się tu młyny E. Schneidera i Franciszka Zabela, wiatraki J. Jaskólskiego i J. Schneidera oraz karczma Stanisław Waśka. Z osób świadczących usługi we wsi byli: akuszerka G. Schroeder, kołodziej J. Groblewski, kowal O. Kuhn i szewc Szotkiewicz. W 1937 r. powstało Koło Włościanek, zało¬żone przez inż. Grażynę Znaniecką. W okresie okupacji hitlerowskiej we wsi znajdował się obóz przejściowy dla kobiet żydowskich.
Opracowanie własne na podstawie dostępnych źródeł i badań terenowych.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

W Radojewicach do dziś zachował się zespół folwarczny składający się z 2 części, powstałych w połowie XIX w. i na przełomie XIX i XX w. Zachowany do czasów obecnych dwór to budynek eklektyczny, piętrowy, nakryty dachem naczółkowym. Do południowo-zachodniego narożnika przylega pięcioboczna, piętrowa wieża nakryta dachem namiotowym. Przed wejściem głównym znajduje się ganek ujęty ceglanym murkiem.

Park

W otoczeniu dworu znajduje się park z końca XIX w. o pow. około 2 ha. Park jest względnie zadbany, szczególnie w swojej płd.-wschodniej części. Cenny starodrzew reprezentowany jest przez jesiony, wiązy, świerki oraz stare dęby, wśród nich znajduje się „Dąb Łokietka” uznany za pomnik przyrody. Na południe od parku znajduje się duży staw otoczony przez zabudowania gospodarcze.

Inne

Obora, stodoła, stajnia (obecnie remiza OSP), zajazd przebudowany po 1900 r., budynek gospodarczy z 1907 r.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011