Pień

Stan obecny

Mieszkania

Historia

Dwór z XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1222 r., z dokumentu nadania biskupowi pruskiemu Chrystianowi. Zwana wówczas jako Pin, następnie jako Peene, Pene i Pehen. Wcześniej jednak bo już w VII w. istniała tu osada ludności kultury prapolskiej Pień, a na przeciwległym brzegu Wisły Wyszogród. Zadaniem grodów było m. in. sprawowanie straży nad drogą handlową i przeprawą przez Wisłę i Brdę. W 1248 r., będący w posiadaniu tej wsi Świętopełk Pomorski, zrzekł się jej na rzecz Krzyżaków. Z wystawionego przy tej okazji dokumentu wiadomo, że był tam niegdyś gród obronny (Pin in quofuit castrum). Nie jest jednak pewne, czy znajdował się on w miejscu, na którym później stanął zamek, dlatego miejsce to jest jedno z bardziej tajemniczych na ziemi chełmińskiej. Od 1248 r. wieś niczym nie wyróżniała się spośród innych małych miejscowości na ziemi chełmińskiej. Od 2 poł. XIII w. administracyjnie wchodziła w skład komturstwa bierzgłowskiego. Po klęsce grunwaldzkiej niektóre komturstwa ziemi chełmińskiej postanowiono zlikwidować, a ich obszary przyłączono do większych jednostek. Po 1410 r. w Pniu stworzono jedyny w ziemi chełmińskiej nowy ośrodek administracyjny o randze prokuratorstwa. Nie istniał on jednak długo, jego likwidacja nastąpiła już w 1422 r. W okresie największej świetności (ok. 1417 r.) do obszaru zarządzanego przez prokuratora z Pienia należało znaczne terytorium tzw. ?kolana Wisły?; między innymi wsie Czarze, Łoktowo, Unisław, Czarnowo i Bolumin. Zamek wzniesiono w 1414 r. bardzo szybko i w trudnym dla Zakonu okresie, co mogło odbić się na jakości jego konstrukcji. W 1422 r. komtur toruński skarżył się bowiem, że warownia była już w złym stanie technicznym. Można domniemywać, że wybudowanie na skarpie wiślanej niewielkiego zamku w Pieniu miało militarny cel wzmocnienia tej części ziemi chełmińskiej. Można tu było bowiem kontrolować Wisłę - ważną arterię komunikacyjną (z inwentarza zamkowego wynika, że już w 1414 r. było tu 6 armat na kamienne kule, a także 10 kusz i prawie 3 beczki grotów). Dotychczas nieznany był powód zniszczenia i opuszczenia zamku. Z listu komtura toruńskiego do wielkiego mistrza z 15 sierpnia 1422 r. wynika, że warownia w Pniu zagrożona była przez oddziały Janusza Brzozogłowego (starosty bydgoskiego). Dlatego komtur toruński polecił opuścić warownię, a sam zamek nakazał spalić. Taki był więc kres niezbyt długiej historii zamku w Pniu.
Późniejszy folwark należał w XVII w. do benedyktynek w Chełmnie. Niewielki dwór wzniesiono tu na początku XX w. Pomiędzy dawnym folwarkiem i Reptówką znajduje się grodzisko średniowieczne.
Opracowanie na podstawie strony internetowej Gminy Dąbrowa Chełmińska.

Opis

Dwór parterowy, murowany z cegły i otynkowany, na wysokich piwnicach od strony wsch. (ze względu na zróżnicowany teren), bezstylowy, nakryty dwuspadowym dachem z mieszkalnym poddaszem.

Park

Brak typowego parku wiejskiego. Założenie leży na terenach Nadwiślańskiego Parku Krajobrazowego w Dolinie Dolnej Wisły.

Inne

Zabudowania folwarczne z XIX i XX w.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011