Warszewice

Stan obecny

Szkoła Podstawowa im. Zawiszy Czarnego z Garbowa

Historia

Pałac z poł. XIX w.
Pierwsza wzmianka o wsi Wars, Warsewitz Schlagelsdorf, pochodzi z tzw. "przywileju łowickiego" z 1222 r. W tymże roku żył jeszcze jej założyciel, niejaki Warsz. W 1430 r. wymieniany jest Jakub z Warszewic. Za czasów krzyżackich wieś należała do komturstwa papowskiego. Wieś znajdujemy też w "Wizytacji Strzesza" z lat 1667-1672. W 2. poł. XVIII w. należała do Antoniego Bagniewskiego, sędziego ziemskiego chełmińskiego, który miał w budynku dworu domową kaplicę. W 1789 r. wieś i folwark liczyły 20 dymów, a dziedzicem był w tym czasie Bagniewski. Od ok. 1842 r. właścicielem wsi był Alfred Łucjan Wiktor Czarny-Zawisza z Soboty h. Przerwa, a następnie jego spadkobiercy. Za czasów Alfreda we wsi wybudowany został obecny pałac. O dziedzicu mówiono, że to: "starożytnego rodu potomek, dziejowych zasług i wdzięcznej narodowej sławy spadkobierca". W 1880 r. na skutek małżeństwa z córką Alfreda - Kazimierą wieś przeszła na jej męża Józefa Bielińskiego h. Junosza z Galicji. Zawiszowie mieli 2 córki: Wandę, która wyszła za Edwarda Hulewicza h. Nowina i Władysławę, która wyszła za Michała Hulewicza (1851-1893). Ze związku Wandy i Edwarda pochodziły dzieci: Anna zamężna za Juliana Ścibora-Marchockiego h. Ostoja; Irena zamęzna za Wladysława Pawlaka a nast. za Stanisława Szydelskiego oraz Dzierżykraj (1905-1982), ożeniony z Teresą Łączyńską. Majątek w drodze działów rodzinnych dostali Michał i Władysława Hulewicz. Mieli oni 3 córki: Marię, Kazimierę zamężną za Szczęsnego Skarżyńskiego i Zofię zamężną za Stefana Karwata h. Murdelio. Jedynym potomkiem męskim tej gałęzi rodu Hulewiczów jest syn Dzierżykraja i Teresy - Paweł (ur. w 1956 r.). W XIX w. wieś stanowiła dobra rycerskie o pow. 717 ha, w tym 681 ha ziem uprawnych, 6 ha łąk i 26 ha lasów. W 1885 r. było tu 16 domów, 43 dymy i 267 mieszkańców, w tym 11 z Zawiszówki. Majątek posiadał młyn parowy i specjalizował się w hodowli bydła rasy Bern-Stimmenthaler. Po wybuchu II wojny światowej Niemcy splądrowali pałac, zniszczyli archiwum i bibliotekę, a cenne eksponaty wywieźli. W 1843 r. utworzyli w budynku paramilitarną szkołę - internat dla kobiet. Dzięki temu wojnę przetrwały niektóre meble i wyposażenie. Po wyzwoleniu majątek i pałac został przejęty przez Skarb Państwa Polskiego. W 1950 r. pałac został przeznaczony na cele oświatowe, a we wrześniu tego roku naukę rozpoczęli uczniowie nowootwartej szkoły podstawowej. W 1994 r. szkole nadano imię Zawiszy Czarnego z Garbowa. Na uroczystości obecni byli potomkowie dawnych właścicieli: Jerzy Skarżyński - wnuk Władysławy Hulewicz oraz Maria Karwat, żona Jana. Zespół pałacowo-parkowy w Warszewicach wpisany został do rejestru zabytków w 1996 r.
Źródła:
Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich... 1880-1902
Wielka Genealogia Minakowskiego
Wikipedia
Strona internetowa Szkoły Podstawowej w Warszewicach
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Pałac późnoklasycystyczny. Budynek wzniesiony na nierównomiernym planie, zbliżonym do litery "H" pozbawionej lewego górnego ramienia. Trzy główne bryły budynku podpiwniczone, piętrowe, nakryte dachami dwuspadowymi, krytymi blachodachówką.

Park

Pozostałości parku z poł. XIX w. o pow. 0,7 ha (wraz z budynkiem pałacu). Pośrodku parku znajduje się staw o pow. 0,1 ha. Na północ od części rezydencjonalnej znajduje się dawne podwórze gospodarcze. Po wojnie budynki wykorzystywane były przez fermę drobiu. Układ przestrzenny założenia pałacowego w znacznej mierze zniekształcony.

Inne

Zabudowania gospodarcze

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011