Warzyn

Stan obecny

Dom Opieki Społecznej.

Historia

Dwór z 2 poł. XIX w.
Warzyn to wieś leżąca 7,5 km na wschód od Gniewkowa. Powstała zapewne po uwłaszczeniu przeprowadzonym w XIX w. przez Prusaków i wydzieleniu tego obszaru jako oddzielnego folwarku z gruntów wsi Kijewo. Szczegółowa historia Kijewa opisana jest w naszym katalogu. Folwark w Warzynie w 2. poł. XIX w. wchodził w skład majętności w Brannie. Dwór wzniesiony został w tym okresie, dla nieznanych z nazwiska niemieckich właścicieli. Wieś nosiła wówczas niemiecką nazwę Neuwarin. Znajdowało się tutaj 5 domów, zamieszkałych przez 76 osób. Wieś należała do parafii Branno, najbliższa stacja pocztowa znajdowała się w Murzynnie, a stacja kolei żelaznej w Gniewkowie. Wśród późniejszych właścicieli Warzyna wymieniany był Franz Kunkel z Markowic, czy dr Alfred Chłapowski z Bonikowa (od 1920 r.). W okresie międzywojennym majątek wchodził w skład obszaru gminnego Kijewo. W 1926 r. jego właścicielem był Kazimierz Kubski, a areał liczył 125 ha, w tym 3,5 ha wód. Majątek do oszacowania podatku wykazywał 524 talary czystego dochodu gruntowego.
Niestety miejscowość nie figuruje w księgach adresowych z okresu międzywojennego, w zw. z tym nie posiadamy danych statystycznych z tego okresu. W 1943 r. Warzyn został przejęty przez Rzeszę Niemiecką pod zarządem komisarza SS do umacniania niemczyzny, zaś od 1946 r. majątek został własnością Skarbu Państwa Polskiego. Po wojnie w pałacu mieścił się zarząd komendy pobliskiego poligonu wojskowego. Dopiero w 1958 r. komenda przekazała obiekt na dom dla dzieci specjalnej troski. Dzieci były tu do pożaru w listopadzie 1987 r., który zniszczył zabytkową część pałacu. Pozostała część, nowsza (wschodnia), którą dobudowano w latach 70. XX w., ocalała. W 1989 r. utworzony został Dom Dla Osób Przewlekle Psychicznie Chorych. W 1992 r. rozpoczęto odbudowę starszej części budynku z wykorzystaniem jego fundamentów, zakończoną w 1995 r. W latach 90. XX w. Warzyn odwiedzała Niemka, która w czasie wojny zarządzała majątkiem.
Opracowanie własne na podst. dostępnych źródeł w Internecie i badań terenowych.
Wszystkie prawa zastrzeżone!

Opis

Dwór piętrowy, wybudowany na planie prostokąta, na fundamentach starego dworu, spalonego w 1987 r. Prowadzi do niego podjazd okalający trawnik otoczony żywopłotem.

Park

Park krajobrazowy z 2 poł. XIX w. o pow. 6,7 ha. Jest to cenny obiekt przyrodniczy o dużych walorach krajobrazowych, głównie dzięki istniejącemu tu systemowi wodnemu, na który składają się trzy stawy połączone ze sobą kanałem. Urokliwą częścią tego parku jest polana znajdująca się przed elewacją ogrodową, na której znalazły swoje miejsce lipy drobnolistne oraz platan klonolistny. Luźne zadrzewienia spotkamy również na terenie pozostałych parkowych wnętrz, zaś zwarte masywy różnogatunkowych drzew ozdobnych spotkamy głównie na obrzeżach tej enklawy zieleni. Wśród zdrowego drzewostanu liczącego około 500 okazów zdecydowanie dominują lipy drobnolistne, jesiony wyniosłe i wiązy szypułkowe, które są głównym składnikiem parkowego starodrzewia. W mniejszych ilościach występuje tu wierzba biała, topola czarna, olcha czarna, dęby szypułkowe, platany klonolistne, klony jawory, graby pospolite, brzozy brodawkowate oraz kasztanowce białe.
Opis parku na podst. "Przewodnika po zespołach pałacowych i dworskich..." R. Kaja, B-szcz, 2002 r.

Inne

Ogrodzenie z bramą.

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011