Żurawia

Stan obecny

Ruiny.

Historia

Dwór został zbudowany przez pierwszego właściciela Maksymiliana von Radzimińskiego w I połowie XIX w. Dwór murowany z cegły i otynkowany, posadowiony na planie prostokąta, parterowy i kryty dachem naczółkowym, od frontu wyposażony w dwa symetrycznie rozmieszczone dwukolumnowe portyki, stanowił przykład stylu dworkowego, rozpowszechnionego na ziemiach polskich w I połowie XIX w. W 1855 r. majątek przeszedł w posiadanie Wernera von Bulow, żonatego z Marie von Mach. Pierwszy właściciel w 1868 r. zainicjował przebudowę dworu. Elewacja frontowa zyskała wtedy 3 osiową, drewnianą, przeszkloną werandę, ponad którą umieszczono wystawkę wieńczoną trójkątnym szczytem. Lewy ryzalit został zastąpiony oknem, prawy został zabudowany i zakomponowany jako ryzalit. Od strony północno- wschodniej dostawiono okazałą, parterową przybudówkę. Kolejnym właścicielem był Gebhard vun Bullow, żonaty z Elizabeth von Puttkammer. W 1903 r. majątek przejął Georg, który rok później ożenił się z Agnes Freiin von Vietinghoff-Scheel. W 1913 r. dokonał on następnej przebudowy nadając dworkowi ostateczny wygląd. Zmarł po długiej chorobie w 1917 r., następnie majątkiem zarządzała wdowa, Agnes. W 1937 r. oficjalnie przekazała zarząd nad majątkiem synowi, Hermannowi, żonatemu (ślub w 1932 r.) z Dorothee Freiin von Viettinghof- Riesch. Majątek liczył wówczas 648 ha. Von Bullow prowadzili gospodarstwo do 1945 r. Pod koniec II Wojny Światowej taras elewacji frontowej został uszkodzony przez czołg. Hermann zmarł doczekawszy 98 lat (w Monachium) i pozostawił liczne potomstwo. Po 1945 roku dwór przeszedł w zarząd PGR-u w Chwaliszewie, i ulokowano w nim mieszkania. Nowi lokatorzy związani byli umową z właścicielem zobowiązującą ich do remontowania dworu w zamian za nie płacenie czynszu, co sukcesywnie zaniedbywali. W latach 1945-48 w dawnym pokoju pani domu, na parterze nowi mieszkańcy hodowali świnie. Od samego początku dwór był pomijany w większych planach właściciela, który miał pod swoją opieką szereg innych zabytków, do niektórych podchodząc z dużym wyczuciem konserwatorskim. Dodatkowym faktem utrudniającym pożytecznie zagospodarowanie dworu było założenie w 1972 roku fermy macior w jego najbliższym otoczeniu. W roku 1986 dwór został wpisany do rejestru zabytków. Był już wtedy w stanie dewastacji. Pozbawiony, rynien i większości otynkowania, ze zdewastowaną przybudówką. Po 1989 roku dwór przeszedł w posiadanie Urzędu Gminy i Miasta w Kcyni, która chcąc ratować zabytek wyeksmitowała lokatorów i wystawiła go na sprzedaż. Dwór za symboliczną złotówkę kupiła mieszkanka Trójmiasta, która nie wywiązała się jednak z obietnicy renowacji zabytku. W latach 90 tych 70 % ścian był pozbawione tynku, a większa część okien oszklenia, we wnętrzach zerwano wszystkie podłogi. Charakterystyczny portyk będący wizytówką dworu, został przewieziony w nieznane miejsce. W roku 2000 zawalił się dach. W roku 2004 dwór przeszedł w posiadanie mieszkanki w Kcyni, która urządziła w jego pobliży wylęgarnię drobiu. W parku dworskim pasą się gęsi. Dwór pozostaje w stanie ruiny.

(Fotografie archiwalne pochodzą z "Materiałów do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i okolic" tom XI)

Opis

Dwór klasycystyczny. Budynek murowany z cegły i otynkowany, posadowiony na planie prostokąta, o regularnej bryle, korpus główny parterowy, części boczne piętrowe, podpiwniczony z mieszkalnym poddaszem przekrytym dachem mansardowym z oknami połaciowymi typu wole oczy. Parterową przybudówkę pokryto dachem dwuspadowym. Na elewacji frontowej lekko na lewo od osi symetrii umieszczono 5 osiowy portyk na planie półokręgu, artykułowany, kanelowanymi półkolumnami doryckimi, co świadczyło o dobrym guście Georga von Bullow. Przebudowa została dokonana przez budowniczego Maksa Neumanna. Portyk został osadzony na prostokątnym otwartym tarasie otoczonym żeliwną balustradką. Portyk przeszklony kryty spłaszczonym dachem baniasty o blaszanych połaciach. Nad wejściem głównym umieszczono herb rodowy. Na elewacji północnej umieszczono otwarty taras zdobiony tralkową balustradą. Prowadziły do niego półokrągłe schody otoczone betonową balustradą. Od strony elewacji wschodniej i północnej umieszczono okna mansardowe i trójkątne szczyty.
Do pomieszczeń należały: sypialnia pana domu, jadalnia z kredensem i wyjściem na rozległy taras, duży i mały salon, korytarz, hall, gabinet, cztery nieużywane pokoje, dwie klatki schodowe, dwie łazienki i toalety. Pomieszczenia parteru były w układzie dwutraktowym, a jadalnia w skrzydle - jednotraktowym.

Park

Pozostałości po parku krajobrazowym z okazami starodrzewu, między innymi jesionów. Zachowały się dwa pylony bramy wjazdowej sprzed 1855 r. W pobliżu północnego tarasu rozciągał się ogród skalny a dalej warzywniak i sad. Cały park poprzecinany był wąskimi alejkami a w jego centrum usytuowano starą grotę. Znajdowały się tu również dwa stawy: rybny i kąpielowy.

Inne

Klasycystyczny spichrz sprzed 1855 r., kryty dachem naczółkowym.
Figura św. Wawrzyńca z XIX w.