Żołędowo

Stan obecny

Przedszkole prowadzone przez siostry Pasterki - Niepubliczne Przedszkole Dobrego Pasterza, do którego uczęszczają dzieci w wieku od 3 do 5 lat.

Historia

Dwór z 1 poł. XIX w.
Pierwsza wzmianka o tej wsi pochodzi z 1296 r., kiedy to wspomina się o procesie we Włocławku, w sprawie ?nieprawnego przywłaszczenia lasów Żolandowo?. W XIII w. była ona własnością prywatną (rycerską). Pochodziła z niej rodzina Żołędowskich herbu Rawicz. Dobra żołędowskie należały w w 1583 r. do Wojciecha Żołędowskiego, następnie do jego córki Elżbiety. Jego druga córka, Małgorzata pochodziła ze związku z Barbarą Sokołowską herbu Pomian. Mąż Elżbiety - Andrzej Moszczeński, spisywał wzajemne dożywocie w 1597 r. Mężem Małgorzaty został Jerzy Kurnatowski herbu Łodzia. Miał z nią dwóch synów, Dobrogosta i Stanisława. W 1647 r. Stanisław Moszczeński, miecznik inowrocławski kupił od Zofii z Sierskich, żony Adama Rynarzewskiego, spadkobierczyni Jana Żołędowskiego część wsi Żołędowo za sumę 3.500 zł. Następnie wieś należała kolejno do Karłowskich (1667-1684), w XVIII w. do Moszczeńskich, następnie do Mycielskich. Należy dodać, że w tamtych czasach dobra lub ich część wielokrotnie przechodziły z rąk do rąk oraz wracały do tej samej rodziny na drodze licznych transakcji, czy koligacji rodzinnych. W końcu XIX w. wieś została sprzedana niemieckiej rodzinie von Kleist za 1,5 mln marek. M.in. była w posiadaniu Hansa von Kleista. Żołędowo w końcu XIX w. było wsią dworską w powiecie bydgoskim. Majątek liczył 1552 ha gruntów ornych i należały do niego również folwarki: Jagodowo, Nekla, Zdroje, Dąbrowo oraz lasy żołędowskie i stulickie. (Poprzedni właściciele zastrzegali sobie prawo korzystania z borów). W dobrach tych funkcjonowała również gorzelnia parowa, młyn parowy oraz cegielnia. Jeszcze przed uchwaleniem ustawy kolonizacyjnej przez rząd pruski, na obszarze Żołędowa założono pierwszą kolonię niemiecką. Rząd pruski wykupił te dobra od wspominanego Hansa von Kleista (porucznika rezerwy).
We wschodniej części wsi w końcu XVIII w. wybudowano dwór, który w I poł. XIX w. został przebudowany. Jako oficjalną datę podaje się lata 1815-1820. Po zakończeniu 2 wojny, w 1945 r. jego stan był jeszcze dobry. W 1967 r. był już w dużym stopniu zniszczony, zaś w 1976 r. stał się ruiną. Nowy okres dla tej historycznej budowli rozpoczął się od 1992 r., kiedy to po przeprowadzonych gruntownych pracach remontowych użytkownikiem stały się pensjonariuszki ?Domu Dobrego Pasterza dla samotnych matek im. Matki Marii Karłowskiej w Żołędowie?, do której dobra te należały w 2 poł. XVII w.

Opis

Dwór wzniesiony został na planie prostokąta. Jest to piętrowy budynek nakryty dwuspadowym dachem, mieszczącym użytkowe poddasze. Składa się z głównego korpusu, w którym znajduje się wejście główne poprzedzone wysokimi schodami ograniczonymi ozdobną, metalową balustradą oraz dwóch dwukondygnacyjnych, wydatnych ryzalitów zwieńczonych małymi kolumienkami w narożach. Ozdobą dworu są również gzymsy oraz dekoracyjne rozwiązania elewacji frontowej. Nad wejściem umieszczono daty: 1820 A.D.,1992. Przed frontem dworu znajduje się efektowny podjazd i parking.

Park

Park z 1 poł. XIX w. Przed dworem znajduje się polana z luźnym zadrzewieniem pośród którego rosną dwa prawie 300-letnie dęby szypułkowe. Pozostała część parku zajmowała tereny za dworem. Centralne miejsce parku zajmuje staw otoczony niewielką ilością drzew. Ubogi drzewostan skupia się głównie na jego obrzeżach. Są to klony pospolite, jesiony wyniosłe, kasztanowce białe, lipy drobnolistne, głogi oraz robinie akacjowe. Na uwagę zasługują okazy pomnikowe: dwa dęby szypułkowe o obwodzie 430 cm oraz pięć lip drobnolistnych o obwodach od 270-330 cm. Nie zachowała się dawna kompozycja przestrzenna parku. Przetrwały dęby zamykające niegdyś od wschodu dziedziniec dworski, staw w centralnej części parku oraz pas zadrzewień, przy zachodniej granicy.

Inne

tekst: Marek polskiezabytki.pl 2011